BOŞANMADA EV PAYLAŞIMI – AİLE KONUTU KİME KALIR- 2024
Genel olarak çekişmeli boşanmada ev paylaşımı, yani ortak konutun kimde kalacağı çekişme konusu olmaktadır. Evli çiftler evlilikleri boyunca çeşitli mallar elde ederler. Bu mallar eşlerin miras, bağışlama gibi kişisel mallarından değilse, boşanmada eşitçe pay alırlar. Eşlerin evlilikleri boyunca edindikleri mallar, boşanma davasında gündeme gelir. Boşanma davası kesinleştikten sonra mal paylaşımını yapmak gerekecektir. Boşanma davasının sona ermesi üzerine boşanmada ev paylaşımı en fazla merak konusu bir husustur.
Boşanma sırasında, eşler evliliklerinde elde ettikleri evin kimde kalacağını merak etmektedir. Özellikle kadınlar boşanmada ev paylaşımı konusunu dikkate almaktadır. Çünkü kadınlar genel olarak şu hukuki sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bunlar;
- Ülkemizdeki çok fazla işsiz ve sigortasız kadın olduğundan anne ve baba evinden başka gidecek yeri bulunmamaktadır.
- Kadınların, genel olarak çocuğun velayetini almaları nedeniyle, çocuk ve kendilerinin korunma ihtiyacı olmaktadır.
Genel olarak çekişmeli boşanmada ev paylaşımı, yani ortak konutun kimde kalacağı çekişme konusu olmaktadır. Konutun mülkiyeti eşlerden birisinin üzerinde olması, onun ortak konut üzerinde istediği tasarrufları yapacağı anlamına gelmemektedir. Çünkü evlilikte ortak konut eşlerin birlikte yaşadıkları, çocuk ve aileyi bir arada tutan ve kanunun özellikle koruma altına aldığı bir mal varlığıdır.
2. AİLE KONUTU NEDİR?
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu md. 194 uyarınca eşlerin birisi, diğerinin açık rızası olmadıkça;
- Aile konutuna yönelik kira sözleşmesini sona erdiremez.
- Aile konutunu devredemez,
- Aile konutunun üzerindeki haklara sınırlama getiremez.
Evli çiftler haklı bir nedeni yoksa, eşinin rızasını alamıyorsa, hakimden müdahale etmesini ister. Eşlerin birisi aile konutunu kirayla sağladığında, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayan tarafa bildirim gönderir. Böylece sözleşmeye taraf haline gelir. Bildirim yapan eş, diğeriyle müteselsil olarak sorumlu olur.
Yargıtay eşlerin, aile konutu olan yerde çocukların birlikte yaşamasını zorunlu görmez. Bunun yanısıra yazlık ev, yayla evi, dağ evi gibi yerleri aile konutu saymamaktadır.
Medeni hukuka göre bir yerin aile konutu olması için tapuda aile konutu olarak şerh düşülmesine gerek yoktur. Buna karşın, TMK’ ya göre aile konutu olan taşınmazın malik olmayan eş, tapuda şerh için tapuya gidebilir.
Aile konutu hakkında daha fazla bilgi için bu linkten ilgili yazıya ulaşabilirsiniz.
3. EŞLER ARASINDA BOŞANMADA EV PAYLAŞIMI SÖZLEŞMESİ VARSA
Eşler boşanma kararı aldıklarında, ev paylaşımını neye göre yapacaktır. Çünkü boşanma durumunda eşler birlikte kalmak istemeyecektir. Bu durumda boşanmada ev paylaşımı yani aile konutunda kimin oturacağına neye göre karar vereceklerdir. Yukarıda da sözünü ettiğimiz gibi eşlere miras ya da bağış yoluyla gelen mallar mal paylaşımına girmez. Bu mallar üzerinde eşlerin diğer mallar gibi ortak paylaşımı bahse konu olmamaktadır.
Şayet eşler, boşanmada ev paylaşımı olarak ifade ettiğimiz bir protokol yapmışlarsa, hâkim bu anlaşmaya göre karar verecektir. Bu durumda eşler kendi aralarında ortak konut paylaşımı yani aile konutu paylaşımı konusunda bir sözleşme var mı yok mu bakmak gerekir. Dolayısıyla eşler, kendi aralarında bir sözleşme yapmışsa, hâkim boşanma kararında bu sözleşmenin hükümlerini dikkate alır.
Eşler arasında bir sözleşme varsa, aile konutunu yani ortak konutu kendi belirledikleri şekilde devredecek ya da satacaklardır. Yani, boşanmada ev paylaşımı da eşlerin sözleşmesi uyarınca olacaktır.
4. EŞLER ARASINDA BOŞANMADA EV PAYLAŞIMI SÖZLEŞMESİ YOKSA
Eşler, kendi aralarında boşanmada ev paylaşımı, yani ortak konutun kimin olacağı konusunda anlaşmamışsa, bu konudaki kararı hâkim verir. Eşlerin sosyal ve ekonomik durumlarına, çocuğun menfaatine göre bir karar verecektir. Böylece ortak konutta kimin kalacağı, boşanmada ev paylaşımı konusunu hâkim çözecektir.
Boşanmada ev paylaşımı konusunda eşlerin bir anlaşması yoksa, hâkim kararını verir. Hâkim, boşanmada ev paylaşımı konusunda genelde konutta eş ve çocukların kalması gerektiğine karar verir. Eşlerin kirada oturması halinde, bu konuda da hâkim karar verecektir.
5. EŞLERİN AİLE KONUTUNU SATMAMASI İÇİN NE YAPILIR?
TMK’ nın 194/3. fıkrası uyarınca eşler, diğer tarafın rızası yoksa, devir, satış gibi işlemleri önlemek adına şerh koydurmalıdır. Şerh konusunda kanunda bir zorunluluk öngörülmemiş ancak, diğer eşten rıza alınmamışsa da iyiniyetli üçüncü şahısların ayni hak kazanımı korunur. Şerh varsa, eşin rızası alınmamışsa ve hukuksal işlem yapılmışsa, iyiniyetli üçüncü şahısla yapılan işlem geçersiz olur.
Boşanmada ev paylaşımı, yani aile konutu paylaşımı konusunda eşler anlaşma yapmışsa buna göre bir karar çıkacaktır. Ancak, eşlerin bir anlaşması yoksa, hâkim çeşitli kriterler uygulayarak bir karar ortaya koyacaktır.
Kimi durumlarda eşler ortak konutu paylaşamaz ve satma ya da devir gibi bir çabaya girer. Bu hallerde diğer eşin yapması gereken, ortak yaşadıkları evin devrini veya satılmasını engellemek için, Tapuya gidip şerh koydurmaktır. Çünkü bu şerh eşin mağdur olmasına engel olacaktır. Eşler, ortak konut şerh için e-devlet üzerinden ya da Tapuya giderek işlem yaparlar.
Eşler, ortak konuta şerh koyarak konutun satışına ya da devrine engel olurlar. Buna karşın, ortak konut satışı ya da devri gerçekleşirse, diğer eş bu satışı geçersiz kılar. Satışa razı olmayan eş, dava açarak, tapuyu düzeltir. Bu dava tapu iptal ve tescil davasıdır.
6. EVLENMEDEN ÖNCE EŞLERİN KREDİYLE ALDIKLARI BOŞANMADA EV PAYLAŞIMI
Boşanmada mal paylaşımı, eşlerin arasında bir anlaşma yoksa, yarı yarıya olur. Dolayısıyla eşler evlilikleri boyunca aldıkları mallardan eşitçe hak sahibidirler. Ancak eşlere miras ve bağışlama gibi yollarla gelen ve kişisel mal olan mallar paylaşımda yer almaz. Evlilik öncesi eşlerin satın aldıkları mallar da kişisel mal olduğundan, boşanmada mal paylaşımında yer almaz.
Evlilik öncesi eşlerin kredi çekerek aldıkları bir ev olduğunda eşler boşanmada ev paylaşımını nasıl yapar. Eşlerin evlenmeden önce krediyle almış olduğu evin paylaşımı, şu şekilde olacaktır. Buna göre evlilikte eşlerin birlikte ödedikleri kredilerle aldıkları mallar eşitçe pay olur. Yani, evlenmeden önceki krediler çıkınca, evlilik boyunca ödedikleri kredi oranında hisse pay olacaktır. Bu krediyi kimin ödediği önemli değildir.
Diğer taraftan, eşlerin krediyle aldıkları ortak konut, boşanmada ev paylaşımı söz konusu olduğunda, alış fiyatına oranı üzerinden pay olur. Boşanmada ev paylaşımı halinde ortak konutun güncel değerinin tespiti üzerine, paylaşım olur.
