Boşanmada Mal Paylaşımı Davası (Mal Rejiminin Tasfiyesi)
Evlilikleri boyunca eşlerin edindiği mallar onların ortak değerleridir. Tasfiyenin yapıldığı sırada eşler öncelikle kişisel mallarını geri alır. Yani, eşlerin kişisel malları onların paylaşamayacakları mallardır. Bu nedenle boşanmada mal paylaşımı davası (mal tasfiyesi) sırasında eşlerin ikisinin de kişisel mallarını edindikleri mallardan ayrı değerlendirmek gerekecektir. Bunun ardından, evlilik birliği devam ederken eşlerin sahip olduğu borçlar paylaşımda yer almamaktadır. Arta kalan miktar artık değeri oluşturmaktadır. Boşanmada mal paylaşımı teknik bir uzmanlık istemektedir. Bu nedenle boşanmada mal paylaşımı davası talepleri için bir boşanma avukatı yardımı gereklidir.
1. Boşanmada Mal Paylaşımı Davası
Mal tasfiyesi sonrasında edindikleri mallar paylaşımı söz konusudur. Bu paylaşım, ayni olarak değil alacak hakkı biçiminde yapılmaktadır. Dolayısıyla boşanmada mal paylaşımı yaparken mal hangi tarafa aitse aynı şekilde ona ait olacaktır. Ancak, tasfiyenin sırasındaki değerinı hesaplamak gerekir. Böylece artık değerden yarısını diğer tarafa vermek gerekecektir.
Tasfiye yaparken mallara ilişkin parasal değerleri hesaplamak gerekir. Bu sebeple, eşlere ait kişisel ve edindikleri malların ayrılması işlemi yapılır. Tasfiyenin yapıldığı sırada eşlere ait katılma alacakları ve değer artış alacakları da hesaplamada yer alır.
Katılma alacağında, eşlerin ikisinin yahut mirasçılarının, diğer eşin artık değerinin yarısının üstünde hakka sahip olması kuralı vardır. Ancak, eşler daha önce sözleşmeyle farklı bir oran belirlememişse bu durum söz konusudur.
2. Mal Paylaşımında Hangi Mallar Yer Alır?
Eşler, evlilikleri boyunca edindikleri malları boşanma sonrasında paylaşırlar. Eşlerin evlilik sırasında karşılık vererek elde ettiği mallar, eşler arasında ortak şekilde paylaşıma girer. TMK md. 219 uyarınca mal paylaşımına giren bazı mallara örnekler;
- Kişisel mallardan gelen gelirler,
- Eşlerin çalışması karşılığı elde ettiği eşyaları,
- Çalışma gücü kaybı sebebiyle eşe ödenen tazminatlar,
- SGK ve benzer kurumların ödediği paralar,
- Edinilmiş malların yerine geçenler,
- Maaştan biriken paralar,
- Eşlerden birisinin kazandığı ödüller,
- Evlilikleri boyunca eşlerin aldıkları araba gibi mallar,
- Eşlerin yarattıkları eserden elde ettikleri paralar,
- İşsizlik maaşı,
- Kıdem tazminatı ya da emeklilik ikramiyesi,
- Evlilik sonrası eşlerin birlikte ödediği taksitli alışverişin taksitleri.
4. Boşanmada Mal Paylaşımı Kapsamında Paylaşıma Girmeyen Mallar
Boşanamda mal paylaşımı davası sırasında hakim bazı malları paylaştırmaz. Bunlar;
- Eşlerin birinin kişisel malları paylaşımda yer almaz. Eşler, hangi malın kişisel mal olduğunu kendileri ispat etmelidir.
- Evlilikten önce eşlerin yalnızca birisinin malı,
- Evlilik devam ederken eşin birisine gelen miras,
- Manevi tazminattan gelen para,
- Kişisel mal yerine geçen değerler.
- Eşin karşılık vermeden ödediği değerler. Sözgelimi eşe akrabasının yaptığı hibe, boşanma sırasında paylaşıma girmez. Aynı şekilde eşin birisine babası ev bağışlamışsa, boşanmada mal tasfiyesinde yer almaz.
Eşlerin kişisel mallarını kendileri ispat etmesi gerekir. Bu konuda uzman bir boşanma avukatı yardımı önemlidir. Çünkü avukatın titiz çalışmasıyla kişisel mal ispatı daha kolay olacaktır. Aksi halde bazı hak kayıpları ortaya çıkacaktır.
5. Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Ev (Konut) Kimin Olur?
Eşlerin evlenme öncesinde aldığı ve tamamen ödedikleri ev, paylaşıma girmez. Ancak, eşlerin birisi evi taksitli olarak almışsa, evlilik sonrasında eşlerin birlikte ödedikleri taksitler paylaşımda yer alır.
Evli oldukları dönemde eşlerin birisinin mırasıyla ya da düğünden gelen takılarla alınmışsa bu ev kişisel maldır. Böylece kişisel mal olan bu ev, paylaşımda yer almaz. Ancak evlilik öncesinde
6. Eşler Mal Tasfiyesini Hangi Tarihlerde İsteyebilir?
Eşlerin tasfiye isteyebileceği tarihler şunlardır?
- Eşlerin birisinin ölmesi durumunda ölümün meydana geldiği tarih.
- Evliliğin iptali yahut boşanma konusunda mahkeme karar vermişse kararın kesinleştiği tarih.
- İptal yahut boşanmaya ilişkin davanın açıldığı tarih.
- Eşlerin farklı bir mal rejimini sözleşmeyle belirlediği bir durumda sözleşmeyi yaptıkları tarih.
- Mahkemenin olağanüstü mal rejimine geçiş için verdiği hükmün kesinleştiği durumda eşlerin davayı açtıkları tarih.
7. Mal Tasfiyesi Nasıl Yapılır?
Tasfiyeyi, eşler anlaşma yahut davayla talep edebilir. Tarafların rejime ilişkin tasfiyeyi anlaşmayla gerçekleştirdikleri durumda, anlaşmanın içeriği konusunda bir sınırlama bulunmamaktadır. Taraflar aralarında anlaşamamışsa, eşlerin birisi yahut mirasçıların açtıkları tasfiyeye davasıyla tasfiye işlemini mahkeme yapacaktır.
8. Boşanamda Mal Paylaşımı Davasını Kimler Açar?
Eşler tasfiyeyi, boşanma davasıyla birlikte değil ayrı bir davayla da yapabilirler. Mal rejiminin tasfiyesi, bu davanın ferisi değildir. Ancak boşanma dilekçesine boşanmada mal paylaşımı talebini yazarsa, hakim mal paylaşımı davası ve boşanmayı ayrı bir dava olarak görür. Bu durumlarda hakim önce boşanma kararı verir, boşanmada mal paylaşımı davası bekletici mesele olur.
Eşler, boşanmada mal paylaşımı davasını boşanma davası kesinleşince de açabilirler. Bu davada mahkeme, mal varlığı konusundaki her türlü talebi dinler.
Ölümden dolayı rejim sona erdiğinde, ölenin bıraktığı malları belirlemek için tasfiye yapmak gerekir. Bu hallerde sağ kalan eş, rejimin tasfiyesini istemezse, mirasçıları ölenin mal varlığını tasfiye için mahkemeye gidebilir. Dolayısıyla, mal rejiminin tasfiyesini yapmak gerekecektir.
Mirasçıların hepsi ayrı ayrı terekeye ilişkin tasfiye talebini mahkemeye götürebilir. Diğer mirasçılar kabul etmezse dahi tasfiye gerçekleşecektir.
Mirasın tasfiyesi için, kanundan dolayı rejimin tasfiye edilmesi gerekir. Sağ kalan eşin onayı gerekli değildir. Böylece sağ kalan eşin onayı yoksa da Mahkeme rejimin tasfiyesini yapacaktır. Fakat, sağ kalan eş, rejimin tasfiyesiyle bağlantılı olarak ortaya çıkan katılma istemden feragat edebilir.
9. Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Malların Geri Alınması, Borçlar ve Paylı Mülkiyetin Tasfiyesi
Mal tasfiyesinin yapıldığı sırada, eşlerin ikisi de diğerinde bulunan malları geri alabilir. Evliliğin devamı boyunca eşler kişisel ve karşılık sonucu edindiği malların mülkiyetine sahiptir. Bu nedenle tasfiyenin yapıldığı sırada mülkiyetlerinde buluan fakat diğerinin zilyetliğinde bulunan mallarını geri alabilir.
Taraflar, mal rejiminin tasfiyesi sırasında eşyanın kendisinin olduğu iddiasını mahkemeye götürebilir. Bu durumda öteki taraf eşyayı iade etmelidir. Çünkü bu hallerde eşya iadesi diğer tarafın yükümlülüğündedir. Şayet eşya iadesi gerçekleşmezse;
- Eşyanın bedeli,
- Eşyanın zarar gördüğü durumlarda tazminat ve masraflarını karşılamalıdır.
Eşlere ait malların edindikleri yahut kişisel mallardan olması arasında bir fark yoktur. Ancak, bahse konu mal eşlerin sadece birisinin mülkünde bulunması yeterlidir.
10. Mal Tasfiyesinde Ziynet Eşyalarının Paylaşımı
Eşlerin her ikisinin, kişisel yahut edindikleri malları üzerinde yönetim, faydalanma ve tasarruflarda bulunma hakkı vardır. Bu nedenle kendine ait ziynetlere ilişkin paylaşımı her zaman mahkemeden talep edebilir. Diğer bir söylemle, aralarında bulunan rejim sona ermemiş olsa dahi ziynetlere yahut eşya alacaklarına yönelik dava açmak mümkündür..
11. Boşanmada Mal Paylaşımı Kapsamında Eşlerin Paylarını Hesaplama, Kişisel ve Edindikleri Malların Ayrılması
TMK m. 228/1. fıkrasına göre boşanmada mal paylaşımı davasında eşlere ait kişisel yahut edindikleri malların, rejimin sonlandığı andaki durumları önemlidir. Dolayısıyla mahkeme rejimin sona erdiği andaki duruma bakarak mal paylaşımı kararı verecektir.
Rejimin sona erdiği andaki edindikleri malların içinde bulunan mal varlığı unsurları şu durumlarda edindikleri mallar arasında kabul edilmez.
- Rejimin ermesinin ardından devir olmuşsa
- Ya da farklı mal varlığı unsuru bunun yerine geçmişse.
12. Malların Devri Halinde Mal Paylaşımı
Eşler, rejimin sona erdiği andaki edindikleri malları, daha sonra ivazlı veya ivazsız olarak başkasına devretmiş olabilir.Bu durumda rejimin tasfiyesi, elden çıkarmadan önceki mal varlığı unsuruna göre olacaktır.
Mal tasfiyesi sırasında Mahkeme, devri gerçekleşen eşyanın devrin yapıldığı andaki değerine bakacaktır.
Mal rejiminin sona ermesi nedeniyle ortaya çıkan borçlar ve yönetime ilişkin masraflar, genel olarak artık değer hesabı içinde sayılmaz. Fakat bu durumun bir istisnası vardır. Bu, diğer eşin rızası yahut mahkemenin vereceği kararla evliliği yürütme için yapılan masrafların eşlere ait artık değerin pasifinde yer alması durumudur.
Edindikleri malları iyileştirme ve koruma için eşlerin yaptığı borçlar pasif kısımda yer alır. Fakat, bu durumda, edindikleri mallar arasında olan değer artığı aktif kısımda yer alacaktır.
13. Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Zamanaşımı
Eşler, boşanmada mal paylaşımı davası ile taleplerini boşanma kararı kesinleştikten sonra açmalıdır. Bu davayı boşanma kararı kesinleşince 10 yıl içinde açabilirler. Bu davayı aile mahkemesinde açabilirler.
