DEPORT KARARI KALDIRMA
Deport kararı kaldırma olarak adlandırılan uygulama yabancıları ilgilendirmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne vatandaşlık bağı ile bağlı olmayanlar yabancı olarak adlandırılır. Yabancıların çeşitli nedenlerle deport edilmesi mümkündür.
Yabancılar vize ihlali yaptıklarında, ahlaka ve kanunlara aykırı hareketler gerçekleştirdiklerinde deport edilebilir. Bunun yanı sıra ulusal güvenliğin tehdit edilmesi, toplum sağlığını tehlikeye sokacak sağlık problemleri, çalışma iznine sahip olmayan çalışanlar gibi konularla karşılaşıldığında yabancı vatandaşlar sınır dışı edilir. Bu işlem için de deport kararı alınır.
DEPORT NASIL KALDIRILIR?
Deport kaldırma işlemi yalnızca dava yolu ile mümkündür. Yabancı kişi, geri gönderme merkezine alınarak ona deport (yani sınır dışı etme) kararı tebliğ edilir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu madde 53/3 hükmüne göre, bu kararın tebliğinden itibaren 7 günlük süre içerisinde idare mahkemesinde dava açarak deport işlemi durdurulur.
Deport kararına karşı dava açıldığı anda deport işlemi kendiliğinden durur. 6458 sayılı yasanın 53/3 maddesine göre dava bitene kadar yabancının deport edilmesi mümkün değildir.
Eğer bu dava kazanılırsa, yabancı artık bir daha aynı nedenden ötürü sınır dışı edilemez. Ancak dava kaybedilirse yabancı sınır dışı edilir.
Mahkeme bu davada çeşitli incelemeler yapar. Deport kaldırma davasında yabancılar için çeşitli savunma mekanizmalar vardır. Bununla ilgili detaylara aşağıda yer verdik.
DEPORT EDİLME NEDENLERİ
Deport kararı kaldırma işlemi yapılırken dikkate alınanlardan biri de bu kararın hangi sebebe dayanılarak verildiğidir. Deport kararı alınırken herhangi bir süreden söz edilmesi zordur. Yabancı kişiler belirli süreye bağlı olarak deport edilebileceği gibi bu süre ömür boyu da olabilir.
- Yabancı kişiler oturma izni alıp çalışma izni olmadan çalıştığında deport edilir.
- Yabancı kişi vize almış olması durumunda vize süresi dolduğu halde ülkeden çıkış yapmazsa deport edilir.
- Oturma süresini uzatmadan süresi dolduğu halde ülkede kalan yabancılar da sınır dışı edilmektedir.
- Anlaşmalı evlilik yapılarak Türkiye’de yaşamayı tercih eden yabancılar için de bu evliliğin tespiti durumunda sınır dışı edilmesi söz konusu olur.
- Ahlaka aykırı davranışlar da yabancılar için sınır dışı edilme nedenidir.
- Ulusal güvenlik için tehdit oluşturan yabancılar deport edilir.
- Toplum sağlığını tehlikeye düşürecek sağlık problemi olan yabancılar sınır dışı edilmektedir.
- Yabancının suç işlemesi ya da terör örgütü üyeliği gibi nedenler de deport edilme sebepleri arasında yer alır.
- Ülkeye kaçak yollarla giren yabancılar deport edilir.
Uluslararası koruma başvurusu ile Türkiye’de yaşayan yabancıların statüleri sonlandığında deport edilmeleri söz konusu olur.
Deport kararı kaldırma işlemi için dava açılır. Meşruhatlı vize alınarak da deport kararı uygulaması sonlanabilir. Sınır dışı kararı alındığında bu kararın iptali için dava açılarak işlemler yapılabilmektedir.
GERİ GÖNDERME MERKEZİ VE İDARİ GÖZETİM KARARI
Yabancı kişi hakkında deport kararı verildiği veya verileceği zaman, yabancı kişi idari gözetim altına alınabilir. İdari gözetim kararı zorunlu değildir. Yabancı kişinin kaçma veya kaybolma riski varsa, Türkiye’ye giriş – çıkış kurallarını ihlal etmişse veya sahte belge kullanmışsa yabancı kişi idari gözetim altına alınarak geri gönderme merkezine gönderilir.
Geri gönderme merkezine alınan yabancı hakkında 48 saat içerisinde deport ve idari gözetim kararı verilmek ve yabancıya tebliğ edilmek zorundadır. Yani burada alınan iki karar vardır. Birisi sınırdışı kararı diğeri idari gözetim kararıdır.
Dava açarak deport işlemi durdurulabilir ancak bu durum doğruda yabancının geri gönderme merkezinden salınacağı anlamına gelmez. Yabancının geri gönderme merkezinden çıkabilmesi için idari gözetim kararına itiraz edilmelidir. Bu itiraz Sulh Ceza Hakimliğine yapılır. Bununla ilgili detaylara “idari gözetim kararına itiraz” başlıklı yazımızda yer verdik.
DEPORT KALDIRMA DAVASI NEDİR?
Deport kararının verilmesinden itibaren 7 gün içinde idare mahkemesinde açılan ve sınır dışı kararının kaldırılması talebini içeren davaya “deport iptali” veya “deport kaldırma” davası denir.
Yabancıların deport edilmesini engelleyen bir çok neden vardır. Bunların bir kısmı Türk kanunlarında yer alır. Bir kısmı ise Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalarda yer alır.
Deport kaldırma davası açıldığı anda yabancının sınır dışı edilmesi işlemi kendiliğinden durur. Ancak bu davanın açıldığına dair Göç İdaresine bilgi verilmelidir. Yabancı eğer deport işlemine kendi rıza gösterirse bu durumda dava açılmasına rağmen deport edilebilir.
DEPORT SORGULAMA
Deport sorgulama, Türk konsolosluklarına, sınır kapılarına veya avukat aracılığıyla yetkili makamlara başvuru ile yapılır. Bu sorgulama ile sınır dışı kararının gerekçesi, işlemlerin hangi aşamada olduğu gibi deport kararına ilişkin bilgiler öğrenilir.
SINIR DIŞI KARARINA İTİRAZ SÜRESİ NE KADARDIR?
Sınır dışı etme kararına karşı itiraz süresi, yani deport kaldırma davası açma süresi, kararın yabancıya tebliğ edilmesinden itibaren 7 gündür. Bu karar genellikle, yabancıya geri gönderme merkezinde evrak imzalatmak suretiyle tebliğ edilir.
DEPORT KARARINI KALDIRMA YOLLARI NELERDİR?
Deport (sınır dışı) kararını kaldırma yolları, yetkili makama meşruhatlı vize başvurusunda bulunmak veya idare mahkemesinde iptal davası açmaktır.
İPTAL DAVASI İLE DEPORT KALDIRMA
Deport (sınır dışı) kararı, kararının ilgiliye tebliğinden itibaren 7 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açarak kaldırılabilir. Dava açılması halinde dava süresince, yabancının sınır dışı edilmez.
Sınır dışı kararına karşı iptal davası, deport kararını veren valiliğe karşı açılır. Dolayısıyla, davada yetkili ve görevli mahkeme, kararı veren valiliğin bulunduğu yerdeki idare mahkemeleridir. Sınır dışı kararına karşı idare mahkemesine başvurulabilecek süre kararın tebliğinden itibaren 7 gündür.
Sınır dışı kararının iptaline ilişkin açılacak davada, mevzuatımızda mahkemenin 15 gün içinde karar vereceğine ilişkin hüküm bulunmaktadır. Bununla birlikte, uygulamada bu sürenin 4-6 ay arasında olduğu görülmektedir. Mahkemenin bu konuda verdiği karar kesindir, dolayısıyla istinaf ve temyiz yollarına başvurulamaz. Ancak, iptal davasının reddedilmesi halinde, yabancı, Anayasa Mahkemesine tedbir talepli bireysel başvuruda bulunabilmektedir.
DİKKAT: Sınır dışı işlemlerini yapan idare, uygulamada 7 günlük idari dava açma süresini beklememektedir. Dolayısıyla, bazen 7 gün dolmadan da yabancının sınır dışı edilmesi gündeme gelebilmektedir. Bu itibarla, sınır dışı kararlarına itirazda bulunurken, deport kararının tebliğinden itibaren derhal dava açmak gerekmektedir.
Hakkında deport kararı alınan kişiye Türkiye’ye giriş yasağı getirecek tahdit kodu da konulacaktır. Deport kararına itiraz için açılacak olan davada tahdit kodunun kaldırılması da talep edilmelidir. Bu durum tahdit kodunun türüne göre farklılık gösterecektir.
Deport kararını kaldırmak için açılacak olan iptal davasında, sürelere dikkat edilmeli, usuli işlemler doğru yapılmalı ve hukuki gerekçelendirme yapılmalıdır. Aksi halde, deport kararına itirazlar reddedilebilir. Bu karara karşı istinaf veya temyiz yolu da kapalı olduğundan, kişi doğrudan deport edilecektir. Bu tür olumsuz sonuçlarla karşılaşmamak adına, alanında uzman bir yabancılar avukatına danışılması faydalı olacaktır.
MEŞRUHATLI VİZE İLE DEPORT KALDIRMA
Meşruhatlı vize ile yabancı kişiler hakkında sınır dışı kararı olmasına rağmen Türkiye’ye giriş yapabilmektedir. Meşruhatlı vize, aile birleşimi, eğitim, sağlık sebepleriyle yabancılara istisnai olarak tahsis edilir.
Meşruhatlı vize başvuruları, sınır dışı edilen yabancının bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliklerine yapılmaktadır. Başvurunun yetkili makamlar tarafından değerlendirilmesinin ardından, yabancının durumuna uygun olacak süreler için meşruhatlı vize çıkartılır. Başvuru prosedürü, gerekli belgeler ve konu hakkındaki diğer birçok detaylı bilgi “meşruhatlı vize” başlıklı makalede yer almaktadır.
DEPORT KALDIRMA SÜRESİ GEÇERSE NE OLUR?
Deport kaldırma davası açma süresi geçerse yabancı artık deport edilir. Ancak süre geçmişse ve yabancı henüz deport edilmemişse hızlı bir şekilde dava açılabilir. Bu da deport işlemini durduracaktır. Burada süreye ilişkin çeşitli savunma yolları mevcuttur. Örneğin; yabancının Türkçe’si yeterli değil ve tercüman bulundurulmamışsa tebliğ usulsüz olur ve dava açma süresi geçmemiş kabul edilir.
DEPORT KALDIRMA DAVASI NEREDE AÇILIR?
Deport kaldırma davası, sınır dışı kararını veren valiliğin bulunduğu ildeki idare mahkemesinde açılır. Karar İstanbul’da verilmişse dava İstanbul idare mahkemelerinde açılır.
DEPORT KALDIRMA DAVASINDA YÜRÜTMENİN DURDURULMASI VERİLİR Mİ?
Deport kaldırma davasında yürütmenin durdurulması kararı verilmez. Çünkü yasa gereği bu davanın açılması ile deport işlemi kendiliğinden durur. Ancak davanın açıldığına daire İl Göç İdaresine bildirimde bulunmak gerekir.
DAVA SÜRERKEN YABANCI NEREDE KALIR?
Dava sürerken, yabancı ya geri gönderme merkezinde kalır ya da Türkiye sınırları içinde normal ikamet ettiği ilde özgür bir şekilde kalmaya devam eder. İdari gözetim kararı varsa ve bu karara karşı itiraz edilmiş ve sulh ceza hakimliği itirazı kabul etmişse yabancı, geri gönderme merkezinden çıkar.
SINIR DIŞI KARARININ KALDIRILMASI DAVA SÜRESİ NE KADARDIR?
Deport kaldırma davası için kanunda öngörülen süre 15 gündür. Ancak uygulamada bu davanın sonuçlanması 8 ay ile 1 yıl arasında sürmektedir.
DEPORT KALDIRMA DAVASININ SONUÇLARI NELERDİR?
Deport kaldırma kararı kaldırılırsa ilgili yabancı Türkiye’de yaşamını sürdürür ve o yabancıya Yabancılar Hukuku kuralları kapsamında bir yabancı statüsü verilmesi gerekir. Verilecek statü, yabancının somut durumuna göre değişir. Eğer dava kaybedilirse yabancı sınır dışı edilir.
DEPORT KALDIRMA ÜCRETİ NE KADARDIR?
Deport kaldırma davasının çeşitli masrafları vardır. Öncelikle deport kaldırma davası açarken harç ve yargılama gideri ödenir. İdari gözetim kararına itirazın herhangi bir harcı ya da masrafı bulunmamaktadır.
Bunun haricinde geri gönderme merkezinde bazı masraflar çıkmaktadır. Çünkü yabancı kişiler genellikle İstanbul veya Ankara geri gönderme merkezine alındıktan sonra yalnızca 1 ya da 2 gün orada tutulur. Sonrasında Türkiye’nin çeşitli illerindeki geri gönderme merkezlerine sevkedilir. Bunun sebebi, İstanbul ve Ankara illerindeki yoğunluktur. Bu tür bir durumda o ilde dosya sorgulama, dosya örneği alma ve dava açtıktan sonra buna ilişkin bilgilendirme yapma sürecinin bir takım masrafı çıkmaktadır.
SINIR DIŞI EDİLME İŞLEMLERİ VE SÜRECİ
Sınır dışı etme kararı verildiğinde bu karar ilgilisine veya temsilcisine veyahut avukatına tebliğ edilecektir.
Yukarıda sayılan sebeplerle bir yabancı kolluk tarafından yakalandığında haklarında karar verilmek üzere bu durum derhal valiliğe bildirilecektir. Valiliğin değerlendirme ve karar süreci en geç 48 saattir. Haklarında sınır dışı kararı alınanlardan 6458 s. Kanun m. 57/2’de belirtilenler hakkında idari gözetim kararı alınacaktır. Bunlar, idari gözetim kararından itibaren 48 saat içerisinde yakalamayı yapan kolluk tarafından geri gönderme merkezine götürülecektir. Geri gönderme merkezlerinde bulunan yabancılar kolluk tarafından sınır kapılarına götürülür.
Sınır dışı edilme kararı alınanlardan kolluk tarafından yakalanmadan ülkeyi terk etme isteğini kendisi bildiren yabancılar geri gönderme merkezine sevk edilmez. Bu halde sınır dışı edilecek yabancı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü taşra teşkilatının koordinesinde kolluk tarafından sınır kapılarına götürülecektir.
TERKE DAVET (TERKE ÇAĞRI) NEDİR?
Hakkında sınır dışı etme kararı alınanlara, sınır dışı etme kararında belirtilen, Türkiye’yi terk etmeleri için verilen süreye terke davet (terke çağrı) denmektedir. Terke davette bu süre 15 günden az olmamak kaydıyla 30 güne kadar verilebilmektedir. Ülkeden çıkışı için süre verilen yabancılara harca tabi olmayan Çıkış İzin Belgesi adlı bir belge verilmektedir.
Kanunda belirtilen bazı yabancılara öngörülen bu ülkeden çıkış süresi tanınmayabilir. Bu yabancılar:
- Kaçma ve kaybolma riski bulunan,
- Yasal giriş ya da yasal çıkış kurallarını ihlal eden,
- Sahte belge kullanan,
- Asılsız belgeler ile ikamet izni almaya çalışan yahut aldığı tespit edilen,
- Kamu düzeni, kamu sağlığı ya da kamu güvenliği bakımından tehdit oluşturanla yabancılardır.
KİMLER SINIR DIŞI EDİLEMEZ?
Kimler hakkında sınır dışı kararı alınamayacağı 6458 s. Kanun 55.maddesinde sayılmıştır. 55. maddeye göre sınır dışı etme kararı alınması kapsamında olsalar bile bazı yabancılar hakkında sınır dışı kararı verilemeyecektir. Ancak sınır dışı edilemeyecek kişilerin istendiği takdirde belirli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen şekillerde ve sürelerde bildirimde bulunmaları gerekebilir. Hakkında sınır dışı kararı verilemeyecek yabancılar şunlardır:
Yabancının sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı veya onur kırıcı cezaya yahut muameleye tabi tutulacağı konusunda ciddi emare bulunan yabancılar,
Seyahat etmesi, ciddi sağlık sorunları veya yaş, hamilelik halleri sebebiyle riskli görülen yabancılar,
Hayati tehlike oluşturan hastalıkları için tedavi görmekte olan ve sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkanı bulunmayan yabancılar,
Psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağduru yabancılar da tedavi tamamlanıncaya kadar sınır dışı edilemeyecektir.
