Fazla Çalışma Ücretlerinin İşverenden Talep Edilmesi

Fazla Çalışma Ücretlerinin İşverenden Talep Edilmesi

İşçilerin, fazladan mesai sürelerine karşılık olarak almaları gereken fazla çalışma ücretlerini talep etmeleri mümkündür. İşçilerin, bu konuda bir uyuşmazlık yaşaması halinde, iş sözleşmesinin sona ermesinin ardından, fazladan çalışma alacaklarını tahsil etmek amacıyla, yargı yoluna gitmesi gitmesi gerekmektedir. İş mahkemesi tarafından, belli koşullar altında, işçilere fazladan çalışma ücretlerinin faizi de eklenmek suretiyle ödenmesi yönünde kararlar verilmektedir.

İŞÇİ AVUKATI İLETİŞİM

İşçinin, fazla çalışma ücretine hak kazanabilmesi için bulunması gerekli şartlar

Öncelikle işçi fazladan çalışması için onay vermelidir. 4857 sayılı İş Kanununun 41. maddesi uyarınca fazla mesai yapacaklarına yönelik işçilerin onayının alınması gerekmektedir. Bu onayın her yıl başı yenilenmesi gereklidir. İşçiden fazla çalışacağı konusunda onay alınması, ona fazladan çalışma ücretinin ödenmeyeceği anlamına gelmeyecektir. İşçinin fazladan çalışması konusunda onayı olsa dahi fazladan çalışma yapması halinde bu ücretinin işverenden isteyebilmesi mümkündür.

İşçi yazılı olarak fazladan çalışma konusunda onay vermese dahi fazladan çalışması karşılığında ücretlendirilmesi gerekmektedir. Bu durumda, işçinin fazla mesai ücretleri için dava yoluna gitme yahut ücretlerini talep hakkı bulunmaktadır.

İkinci olarak işçinin en fazla çalışabileceği sürenin aşılmaması gerekmektedir. İş Kanunu md. 63’te işçinin en fazla çalışabileceği süre belirlenmiştir. Buna göre işçinin haftalık olarak 45 saat çalıştırılabilmesi mümkündür. Bu süre aşıldığında işçinin fazladan çalışma yaptığı kabul edilecek ve işçi, fazladan çalışmalarının karşılığı olarak fazla mesai ücretlerini işverenden talep edebilecektir.

Hangi durumlarda fazla çalışma süreleri esnetilebilir

Kimi durumlarda, denkleştirme göz önünde bulundurularak işçilerin fazla mesai sürelerinin esnetilebilmesi mümkün olacaktır. Buna karşın denkleştirmeye uyulsa da işçinin bazı hallerde en fazladan çalışma sürelerini aşmaması gerekecektir. Buna göre işçiler;

Günlük en fazla 11 saat çalıştırılabilirler,

Haftalık, en fazla, 66 saat çalıştırılabilirler,

Yıllık, en fazla mesai süresi, 270 saat olmalıdır,

Geceleri, en fazladan çalıştırılabileceği süre, 7,5 saat olmalıdır.

İşverenin işçiyi bu sürelerden daha fazladan çalıştırırsa, işçi, fazla çalışma ücreti talep edebilecektir. Fakat, işçinin fazladan çalışması, bu süreleri aştığı öne sürülerek, iş sözleşmesinin haklı nedene dayalı olarak feshi mümkün olabilecektir (istifa edebilecektir).  Böylece, işçinin şartları tutuyorsa, kıdem tazminatı alma hakkı da doğacak ve birikmiş diğer ücretler, fazladan çalışma ücretleri gibi alacaklar da talep edilebilecektir.

Fazla çalışma konusunda denkleştirme nasıl olmalıdır

İşçiler günde en fazladan çalışma süresi olan 11 saatten fazla olmaması koşuluyla 2 ayda ortalama 45 saat üzerinden denkleştirme yapılarak çalıştırılabilirler. 2 aylık olarak sürelerinin Toplu İş Sözleşmesine hüküm konularak 4 ay olarak belirlenebilmesi mümkündür. Denkleştirmeye ilişkin kurallar iş sözleşmesinin taraflarınca yazılı olarak yahut Yargıtay’ın içtihatları doğrultusunda açık yazılı bir onayın alınmadan da örtülü olarak belirlenebilmesi mümkündür.

Örneğin, işçinin yasal olarak haftalık çalıma süresinin 45 saat olması dikkate alınmalıdır. İşçinin işyerinde, haftalık 6 gün çalışması ile 1 haftada 11×6 =66 saat çalışma yaptığını düşünelim. İşçi, 4 haftada, haftalık 66 saat çalıştığında, 264 saat çalışmış olacaktır.

İşçi, geride kalan 4 hafta için (45×8 = 360; 360-264= 96; 96/4=24) haftalık 24 saat çalıştırılmalıdır. Dolayısıyla, haftalık, 45 saatin aşılmaması gerekmektedir. Ancak, işçinin yine de 45 saati aşacak şekilde, yani sonraki 4 haftada 24 saati aşacak şekilde örneğin 34 saat çalıştırılması halinde, (4 x 66 + 4 x 34 = 400/8 ) = 50 saatlik fazladan çalışmasının karşılığının işverenden talep edilebilmesi mümkün olacaktır. Bunun yanısıra, günde 11 saatin aşılması yahut gece 7,5 saatin aşılması halinde de haftalık 45 saatlik ortalamanın aşılmaması durumlarında da işçinin fazladan çalışma ücretlerinin ödenmesi gereklidir.

Fazla çalışma ücretleri nasıl hesaplanır

Fazla çalışma ücretinin hesaplanmasında ilk olarak işçinin çıplak brüt maaşı üzerinden saatlik ücretinin bulunması gereklidir. Saatlik ücretinin tespit edilmesi üzerine iş akdinin haftalık ortalama 45 saat yahut daha az olması dikkate alınarak fazladan çalışma süresi hesaplanmalıdır. Fazladan çalışma ücretleri, işçinin almış olduğu son ücrete göre hesaplanmayıp, fazladan çalışma yaptığı tarihte aldığı ücrete göre hesaplanmaktadır.

İş akdinde, haftalık çalışma süresi ortalama 45 saatten daha az belirlenmişse, 45 saate kadar, fazla mesai yapıldığında işçiye, çalışmış olduğu saat ücreti %25 zamlı ödenmelidir. Sözgelimi iş sözleşmesinde, haftalık çalışma süresi ortalama 35 saat olarak belirlenmişse ve işçinin 45 saatlik haftalık çalışması varsa, saatlik çıplak brüt ücretinin 300 TL olması halinde, bu ücret, %25 zam uygulanarak 375 TL olarak hesap edilmesi ve işçiye verilmesi gerekmektedir.  İşçinin, fazladan çalışma ücreti almak yerine çalışmış olduğu fazladan saatlere karşılık olarak, 6 ay içerisinde, ücretinin hiçbir kesintiye uğramaksızın, 1 saat 15 dakika olarak izin talebinde bulunabilmesi de mümkündür.

İş akdinde, haftalık çalışma süresi ortalama 45 saat ya da daha az olarak belirlenmişse, 45 saatten fazla mesai yapıldığında işçiye, çalışmış olduğu saat ücreti %50 zamlı ödenmelidir. Sözgelimi iş sözleşmesinde, saatlik çıplak brüt ücretinin 300 TL olması halinde, bu ücret, %50 zam uygulanarak 450 TL olarak hesap edilmesi ve işçiye verilmesi gerekmektedir.  İşçinin, fazladan çalışma ücreti almak yerine çalışmış olduğu fazladan saatlere karşılık olarak, 6 ay içerisinde, ücretinin hiçbir kesintiye uğramaksızın, 1 saat 30 dakika olarak izin talep edebilmesi de mümkündür.

Fazla çalışma ücretlerine ilişkin bir uyuşmazlık olması halinde işçinin Avukatla Çalışması Zorunlu mu?

İş hukuku mevzuatı iş sözleşmesinin zayıf tarafında bulunan işçinin korunması üzerine hazırlanmıştır. İşçi, fazladan çalışma yaptığında buna karşılık olarak işverenden fazladan çalışma emeğini alma hakkı bulunmaktadır. Bu nedenle işçi, fazla çalışma ücretlerinin hiç ya da eksik verilmesi halinde mahkemeye giderek dava yoluna gidebilecektir.

İşçiler fazladan çalışma ücretlerine ilişkin yargılamada genellikle tanık yardımından yararlanmaktadır. Aynı işveren aleyhine aynı dönemlere ilişkin fazladan çalışma ücretine ilişkin bir dava bulunup bulunmadığına bakılmalıdır. Bunun yanısıra mail yazışmalarının mevcut olup olmadığı gibi hususların da incelenmesi fazla çalışma ücretinin ispat açısından önemlidir.

İşçiye, kendisinin imzaladığı bordrolarda fazlada çalışma ücret saatlerinin belirtilmesi halinde, fazladan çalışma ücretinin ödendiği kabul edilmektedir.

Bu durumda işçinin bir avukat yardımından istifade etmesi kendi yararına olacaktır. İşçinin fazla çalışma ücretlerinin hesaplanmasında 5 yıl olarak öngörülen zamanaşımı süresinin de dikkate alınması gerekmektedir.

İşçinin hak taleplerinin hukuksal zeminde ele alınması ve sürecin daha etkili takibi açısından hukuk büromuzda tecrübeli iş hukuku avukatları çalışmalarına devam etmektedir. Bu konuya ilişkin olarak hukuki yardım ihtiyacınızın olması halinde hukuk büromuzla doğrudan irtibat kurulması yeterli olacaktır.