Af, kaynağını Anayasa’nın 87 ve 104.maddelerinden almış, teknik olarak da Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiştir. Kamu davasını düşüren veya hükmü sabit olan mahkumiyeti tüm neticeleriyle beraber ortadan kaldıran bir düzenlemedir. Çeşitli adli hataların düzeltilmesi, ceza ve suç arasındaki dengesizliğin giderilmesi veyahut hapishanelerdeki aşırı doluluk oranının gözetilmesi gibi sebeplerle af çıkarılabilmektedir. Affı cezaevinde bulunan birçok mahkûm merakla beklemekte, bu düzenleme hem mahkumları hem de ailelerini yakından ilgilendirmektedir. Af çıkarma yetkisi Anayasa m.87’de belirtildiği üzere Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkisi dahilinde olup TBMM üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu ile karar verilebilir.
GENEL AF NEDİR?
Af çıkarma yetkisi Anayasa m.87’de belirtildiği üzere Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkisi dahilinde olup TBMM üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu ile karar verilebilir.
Tck m.65/1, genel affın açıklamasını yaparak Genel Af halinde kamu davasını düşer ve hükmolunan cezalar tüm neticeleri ile ortadan kalkar diyerek genel affın yasal dayanağını oluşturmaktadır. Genel af halinde kanun kapsamındaki suçtan dolayı ceza süreçleri devam eden kişiler bu sayede cezadan kurtulurlar. Genel af sayesinde birtakım suçlular da tüm suçlular da çıkarılabilir. Bunun sınırını af yasası belirler.
GENEL AF NASIL ÇIKARILIR?
Genel Af, Anayasa m.87’de belirtildiği üzere Türkiye Büyük Millet Meclisinin üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile çıkarılmaktadır. Bu da 600 milletvekilinin olduğu mecliste en az 360 milletvekilinin kabulü neticesinde çıkarılabilmektedir.
GENEL AF HANGİ TARİHLERDE ÇIKARILMIŞ?
Affın tarihsel gelişimine bakılacak olursa Osmanlı’nın ilk zamanında Şeri hukuk esas alındığından kul hakkına ilişkin suçlarda af yetkisi mağdur olan kişiye verilirken Allah hakkına ilişkin suçlarda af yetkisi ise kadı ve padişaha verilmiştir. Af ile ilgili ilk düzenleme ise 1858’de yayımlanan Ceza Kanunname-i Hümayunu’nda yapılmış ve af yetkisi doğrudan padişaha verilmiştir.
Daha sonrasında 1876 yılında yapılan Kanun-i Esasi ile birlikte af yetkisi padişaha verilmiş, 1909 değişikliklerinde ise genel af yetkisi meclise devredilmiş, padişaha ise özel af çıkarma yetkisi tanınmıştır. 1924 Anayasası’nda ise genel af ve özel af yetkisi doğrudan meclise verilmiş, Cumhurbaşkanı ise sadece hastalık vb. sebeplerle özel af çıkarma yetkisine hasıl olmuştur. Cumhuriyetin ilanından itibaren birçok af ilan edilmiştir. Bunlar içerisinde; 1922,1923,1933,1960,1963,1966 ve 1974’te olmak üzere yedi adet genel af mevcuttur.
GENEL AF 2024’TE ÇIKARILACAK MI?
8.Yargı Paketi kapsamında Adalet Bakanı Tunç’un açıklamalarına göre 60’tan fazla paket içerisinde mevcut olacak. Bu paket henüz taslak halinde olmasına karşın önemli düzenlemeleri kapsadığı belirtildi. TBMM’ye sunulduktan sonra kabul edilirse Resm Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Genel affın kapsam içerisinde olmadığı iletilerek böyle bir çalışmanın gündemde olmadığı belirtildi. Genel af çıkacak mı sorusuna şuanlık 8.Yargı paketi içerisinde yer almadığını söyleyebiliriz. Buna karşın cezanın infazına yönelik birtakım düzenlemeler de mevcuttur bu düzenlemeler şu şekildedir:
- Hakkında ikinci defa tekerrür hükümleri uygulanan hükümlüler, cezalarının dörtte üçünü infaz kurumunda iyi hâlli olarak geçirmeleri halinde koşullu salıverilmeden yararlanabilecek. Halihazırda ikinci defa mükerrer olanlar şartlı tahliyeden yararlanamıyor; cezalarının tamamı kadar süre cezaevlerinde kaldıktan sonra tahliye olabiliyorlardı. Teklifle mahkumların ikinci defa mükerrer oldukları cezalarının tamamı kadar değil, dörtte üçü kadar cezaevinde kalmalarının önü açılacak.
- Denetimli serbestlikten yararlanamayan ikinci kez mükerrer olan hükümlüler denetimli serbestlikten de yararlanabilecek.
- Hükümlünün koşullu salıverilme süresinin beşte birini denetimli serbestlikte geçirmesi sağlanacak. Böylelikle, her hükümlü cezasının en az yüzde 40’ını cezaevinde çekecek.
- Denetimli serbestlik süresi 3 yılla sınırlandırılacak.
- Hükümlülerden 0-6 yaş grubunda çocuğu bulunan kadınlar, maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyenler ve 70 yaşını bitirmiş olanlar, koşullu salıverilme için cezaevlerinde geçirmeleri gereken sürenin beşte üçünü ceza infaz kurumlarında geçirmeleri halinde denetimli serbestlikten yararlanabilecek.
Bu düzenlemeler de sonuç bakımından bakılacak olursa af niteliğinde bakılabilir.
2024 GENEL AF NELERİ KAPSAR?
Genel af, kapsamı itibarıyla tamamen o dönem TBMM tarafından çıkarılacak olan af yasasına göre belirlenecektir. Zira bu af yasasının kapsamını Türkiye Büyük Millet Meclisi belirlemektedir. Bazı suç tipleri veya ceza süre sınırları önem arz eder. Sadece tek bir suç tipine ait af olabilecekken belli bir sürenin üst sınırını geçmeyen suçlar af kapsamına dahil edilebilmektedir.
Örnek verecek olursak; 11.03.1954’te Orman suçlarının affı,28.06.1960’ta 27 Mayısçıların affı,25.09.1980’de Ateşli Silahlar Konusundaki Af Kanunu gibi kanunlar geçmişte yürürlüğe girmiş aflara örnek gösterilebilir.
Bu kapsamın belirlenmesi açısından Anayasa’nın 87.maddesi yol gösterici rol üstlenmektedir.
GENEL AFTAN KİMLER YARARLANABİLİR?
Genel af, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından çıkarılan, birtakım suçların tamamının veya bir kısmının cezasının kaldırılması veya azaltılmasıdır. Bu sebeple Genel af kişiye değil direkt olarak suçun niteliğine göre kişileri kapsam altına alır. Genel af yasasında kapsama alınan herkes aftan yararlanır.
Buna karşın Genel af, bazı şartlara bağlanabilir. Bu şartlar geciktirici ve bozucu olmak üzere ikiye ayrılmaktadır:
- Geciktirici şartlar, kişinin belirtilen şartları yerine getirmesi ile ancak çıkan af kanunundan faydalanmasını sağlayan şartlardır.
- Bozucu şartlar, kapsamında bulunan afta ise çıkarılan af kanununun resmi gazetede yayımlanıp yürürlüğe girmesi ile beraber kişinin derhal af hükümlerinden faydalanmasını sağlar fakat bu bozucu şartların gerçekleşmesi durumunda af geri alınarak kişinin aftan yararlanamayacağı belirtilir. Genel olarak bozucu şartlardan en çok görüleni ise çıkan kişinin belli bir süre için yeniden suç işlememesini gerektiren şarttır.
GENEL AFTAN KİMLER YARARLANAMAZ?
Genel aftan kural olarak kanun kapsamında kalan herkes yararlanabilir fakat Anayasa m.169’da belirtilen orman suçları açısından genel veya özel af çıkarılamaz. Orman suçları kapsamında ise ormanı yakmak, yok etmek, daraltmak amacıyla işlenen suçlar açısından af çıkarılmayacağına dair Anayasa hükmü mevcuttur.
GENEL AFFIN SONUÇLARI
- Affa uğrayan ceza, adli sicil kaydı silinerek sabıka kaydından çıkarılır.
- Savcılık soruşturması devam ediyor ise takipsizlik ile sonuçlanır.
- Kişi, tekrar suç işlese dahi hakkında tekerrür hükümleri
- Eğer disiplin cezasına istinaden bir mahkûmiyet kararı verilmişse bu disiplin cezası da kalkar.
- Genel affa tabi olan mahkumlar derhal tahliye
- Kesinleşen mahkûmiyet cezaları tamamen kalkar.
- Eğer bir kamu davası varsa bu kamu davası düşürülür.
ÖZEL AF NEDİR?
Özel affın yasal dayanağını Türk Ceza Kanunu oluşturmaktadır. Türk Ceza Kanunu m.65/2’ye göre: Özel af ile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adli para cezasına çevrilebilir denmektedir.
Özel af, genel afla karşılaştıracak olursak:
- Özel af sadece cezayı ortadan kaldıran ve hapis cezasının affını içeren bir türdür. Belirli kişileri veya belli suçları kapsayabilmektedir.
- Genel af yalnızca Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından çıkarılabilirken özel af Türkiye Büyük Millet Meclisi yanında Cumhurbaşkanı tarafından da çıkarılabilir.
- Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak olan özel af ise belirli kişi veya kişiler için çıkarılabilir.
- Cumhurbaşkanı, bu yetkisini sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kullanabilir. Bu yetki Anayasa’nın 104.maddesinde verilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi ise bu yetkisini belli gerekçelerle kullanmak mecburiyetindedir.
Özel af, mahkûmiyet etkisini sürdürdüğünden mahkumiyetin hukuki sonuçları da sürmeye devam edecektir. İnfaz aşamasında etkili olmaktadır. Bu sebeple genel aftan farklı birtakım sonuçları da beraberinde getirir. Bu sonuçlar şunlardır:
- Ceza infaz kurumunda kalınacak süre kısaltılabilir
- Çekilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir
- Verilen cezanın infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir.
100.YIL AFFI NEDİR?
Yıllar boyunca aflar çeşitli amaçlarla çıkarılmıştır. Bu amaçların kapsamları ise çıkarılan af yasası ile belirlenmiştir. Bu amaçlardan bazıları çeşitli suçları affederek toplumsal gerilimi indirgemek, silahlı veya silahsız çatışmaları önlemek, toplumsal faydaya katkı sağlamak, adaletin yerine gelmesini sağlamak, mahkumların rehabilite edilmesi ve topluma tekrar kazandırılabilmesidir. Aynı zamanda bu afların çıkarılması insan hakları ve hukukun üstünlüğünü gerçekleştirmeye yönelik olmalıdır. Cumhuriyet’in 100.yılı gelmişken bu sebeple af tekrardan gündeme gelmiştir. Cumhuriyet’in 50.yılına özel 15.05.1974’te Genel af çıkarıldığından 100.yılına özel af çıkarılıp çıkarılmayacağı da merak konusu olmuştur.
100.YIL AFFI ÇIKACAK MI?
Bu kapsamda henüz taslak aşamasında olup sunma aşamasına gelindiğinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulacak olan Cumhuriyet’in 100. Yılı kapsamında 8.Yargı Paketi içinde birçok mahkum,ailesi ve yakınları af yasası beklemektedir. Sayın Tunç’un açıklamaları ışığında 8. Yargı Paketi içerisinde affa dair hüküm bulunmadığı belirtilirken denetimli serbestliğe dair düzenlemelerin yer aldığı belirtilmiştir. Henüz taslak halinde olduğundan içeriği konusunda ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulduğu vakit öğrenme imkanına sahip olacak, eğer kabul edilirse resmî gazetede yayımlandığı zaman da yürürlüğe girecektir.
Ayrıca belirtmek gerekir ki daha öncesinde çıkarılan 7.Yargı Paketi kapsamında da herhangi bir af düzenlemesi mevcut değildir.
2024 AF YASASI KİMLERİ KAPSIYOR?
2024 yılında genel veya özel bir af çıkıp çıkmayacağı konusunda henüz net bir gelişme olmadığından affın çıkıp çıkmayacağı, çıksa dahi af yasasının içeriğinde hangi suç tiplerini ya da ceza sınırlarını kapsayacağı bilinmemektedir. Ancak af yasası çıkarsa öğrenilebilecektir. Buna karşılık denetimli serbestlik konusunda 8.yargı paketi kapsamında birçok yenilik yapılması amacıyla düzenleme içerdiği söylenmektedir. Eğer 2024 yılında genel af ilan edilirse yukarıda da bahsedildiği üzere infazına başlanmamış cezalar infaz edilemez, adli sicil kayıtları silinir, infazı devam eden mahkumlar ise tahliye edilir, mahkemesi henüz devam edenlerin hakkında ise düşme kararı verilir.
MÜKERRER SUÇLARDA AF VAR MI?
Mükerrer suç, tekrar eden suç anlamına gelmektedir. Kişinin geçmişte işlediği suç sebebiyle hakkında kesinleşmiş bir ceza bulunmasına karşın yeni bir suçun işlenmesi halinde Türk Ceza Kanunu m.58’e göre tekerrür hükümleri uygulama alanı bulunacaktır. Tekerrür hükümlü olan kişinin ikinci kez suç işlemesinden dolayı ilk kez suç işleyene kıyasla daha ağır bire yaptırıma uğramasını öngören bir hükümdür. Kanunda, bazı hallerde tekerrür hükümlerinin uygulanamayacağı öngörülmüştür. Bu hallerden biri de Genel ve Özel af halidir. Genel aftan yararlananlar hakkında suçta tekerrür hükümleri uygulanmaz fakat özel afta mahkumiyetin tüm sonuçları ortadan kalmadığından suçta tekerrür hükümlerine başvurulabilir.
HÜRRİYET HUKUK BÜROSU CEZA AVUKATI HİZMETLERİMİZ
Hürriyet Hukuk Bürosu olarak Ceza avukatı kadromuz ile beraber ceza hukukunun her alanında müvekkillerimize danışmanlık ve hukuk hizmeti vermekteyiz. Müvekkillerimizin ifade alma, soruşturma, kovuşturma, asliye, sulh ya da ağır ceza davalarında gerek müşteki gerekse sanık olarak yargılandıkları durumlarda avukat olarak hizmet vermekteyiz. Gayemiz müvekkillerimizi en iyi şekilde savunmak ve onların çıkarlarını gözeterek gerekli işlemleri layıkıyla yerine getirmek, avukatlık görevimizi sağlamaktır.
Avukatlarımız ceza hukuku alanında uzman olup en iyi şekilde müvekkillerimizi en iyi şekilde temsil etme kabiliyet ve bilgi birikimine sahiptir. Bir ceza dosyasının her aşamasını titizlikle takip ederek gerekli tüm işlemleri müvekkilin bilgisi ışığında yapmaktadır.
SIKÇA SORULAN SORULAR
AF KAPSAMINDA DOSYA NE DEMEK?
Af kapsamında olan dosya, çıkmış olan af yasasının içeriğinde belirtilmiş olan suç tipi veya ceza sınırına dahil olan dosya anlamına gelir. Eğer dosya af kapsamında ise dosyaya konu olan suç da af kapsamında olup dosyada mahkûm olan kişi af yasasından faydalanma imkanına sahip olacaktır.
GENEL AF KANUN MU?
Genel af TBMM’de beşte üç çoğunluk sağlanarak çıkarılır. Aynı zamanda yasal dayanağı ise TCK’nın 65/1. Maddesidir. Bu halde genel af bir yasadır.
2024 GENEL AF ÇIKARSA KİMLER YARARLANIR?
Genel aftan yararlanabilmek için eğer varsa af yasasında belirtilen koşulları sağlayan herkes yararlanabilir. Eğer koşul yoksa herkes genel aftan yararlanabilmektedir.
2024 GENEL AF NE ZAMAN ÇIKACAK?
Henüz gündemde af konusu mevcut olmadığından belirli bir tarih söz konusu değildir.
HANGİ SUÇLARIN AFFI YOKTUR?
Anayasa m.169 kapsamında orman suçları aftan yararlanamayacak olan tek suçtur. Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemez.
EN SON GENEL AF NE ZAMAN OLDU?
Türkiye’de en son genel af 1974 yılında çıkarılmıştır.
2 KEZ MÜKERRİRLERE AF GELDİ Mİ?
2 kez mükerrirlere ilişkin af gündemde bulunmamaktadır.
YENİ YARGI PAKETİNDE CEZA İNDİRİMİ VAR MI?
8.yargı paketi henüz taslak aşamasında olduğundan içeriğine ulaşılamamaktadır. Bu sebeple yürürlük aşamasına gelindiğinde incelenebilecektir.
ADALET BAKANLIĞI AF ÇALIŞMASI VAR MI?
Adalet Bakanı sayın Tunç böyle bir çalışmanın gündemde olmadığını belirtti.
ADLİ AF NE DEMEK?
Suç karşısında cezaya hükmetme yetkisini kaldıran, cezanın infazına engel olan ya da hafifleten düzenlemedir.
GENEL AF TERÖR SUÇLARINI KAPSAR MI?
Bu durum af kanununun içeriğine bağlıdır. Af kanununda belirtilen suç tipleri içinde terör suçları da mevcutsa terör suçluları da faydalanabilir.
2024 AF YASASI HANGİ TARİHTEN ÖNCEKİ SUÇLARI KAPSIYOR?
Af yasası, çıkarıldığı süre içerisinde mahkumiyeti devam eden suçlular açısından uygulama alanı bulunacağından çıkarıldığı tarihte mahkumiyeti devam eden suçları kapsar.
RAHŞAN AFFI NE ZAMAN ÇIKTI?
22 Aralık 2000 tarihinde Rahşan Ecevit’in önerisi ile Bülent Ecevit başbakanlığında çıkarıldı. Şartla Salıverme ve Ertelenme Yasası olarak da bilinmektedir. Devlete karşı işlenen suçlar dışındaki işlenen suçlara getirilen yasadır.
Yukarıda bahsi geçen konuya ilişkin Hürriyet Hukuk Bürosu olarak size bilgi birikimimizle hizmet vermeye hazırız. Bizlere danışmak için iletişime geçebilirsiniz. Sağlıcakla kalınız.
Renas TUTA
