Malulen emeklilik şartları ve malulen emeklilik maaşı bu makalemizin konusunu oluşturmaktadır. Malulen emeklilik ve malulen emeklilik maaşı tanımını yaptıktan sonra malulen emeklilik şartları konusunu anlatacağız. Malulen emeklilik şartları konusunu anlattıktan sonra kimlerin malulen emekli olabileceğinden bahsedeceğiz. Sonrasında malulen emeklilik maaşı için gereken belgelerin neler olduğunu sıralayacağız. Son olarak vazife malullüğü konusunu anlatıp malulen emeklilik maaşı kesilmeleri nedenlerini açıklayacağız.
Malulen emeklilik sosyal devlet olmanın bir gereğidir. Çalışma hayatı sırasında çalışanlar çeşitli zorluklarla karşılaşabilmektedir. Bu zorluklar sonucunda çalışanlar çalışma güçlerini kaybedebilmektedir. Yüksek oranda çalışma güçlerini kaybeden kişilerin çalışmaları beklenemez. Kanun koyucu çalışma güçlerini kaybeden kişiler lehine düzenlemeler yapmıştır. Böylece bu kişilerin maddi zorluk yaşamasının önüne geçmeyi amaçlamıştır.
Hukuk büromuz sosyal güvenlik hukuku alanında avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmeti vermektedir. Yaşlılık aylığı, dul ve yetim aylığı, sigorta hizmet tespiti ve malulen emeklilik konularında uzmanlaşmış sosyal güvenlik hukuku avukat ekibimiz bulunmaktadır. Sosyal güvenlik hukuku alanında uzman avukatlarımız tüm süreçlerinizi yakından takip etmekte ve profesyonel hizmet sunmaktadır. Hizmetlerimizden faydalanmak ve avukatlarımızla görüşmek için hukuk büromuzla iletişime geçebilirsiniz. Avukatlarımızla görüşmek için hemen bir randevu oluşturun.
MALULEN EMEKLİLİK NEDİR?
Malulen emeklilik, 5510 sayılı Kanun[1] uyarınca Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenler için yapılan emeklilik işlemidir. Malulen emeklilik maaşı da yukarıda tanımlanan emeklilik için ödenen aylıktır. Yazının diğer başlıklarında kimlerin malulen emekli olabileceğini ve malulen emeklilik şartları hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
5510 sayılı Kanun madde 25’e göre sağlık hizmet sunucularının[2] verdiği maluliyet raporları malulen emeklilik maaşı için yeterli değildir. Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu’nun bu raporları inceleyerek maluliyet tespit kararı vermesi şarttır. Maluliyet raporunu Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu’nun vermesi malulen emeklilik şartları arasında yer almaktadır.
Malulen emeklilik maaşı bağlanma işlemleri konusu detaylı bilgi ve tecrübe gerektiren bir süreçtir. Bu işlemler için ayrıca malulen emeklilik şartları hakkında da bilgi sahibi olmak gerekmektedir. Bu nedenle mutlaka sosyal güvenlik hukuku alanında uzman hukukçulardan hukuki destek almanızı tavsiye etmekteyiz. Sosyal güvenlik hukuku alanında uzman avukatlarımızla görüşmek için dilediğiniz zaman hukuk büromuzla iletişim kurabilirsiniz.
KİMLER MALULEN EMEKLİLİK MAAŞI ALABİLİR?
5510 sayılı Kanun madde 25 malulen emeklilik maaşı alabilecek kişileri düzenlemektedir. Düzenlemeye göre hizmet sözleşmesi ile çalıştırılanlar[3], bağımsız çalışanlar[4] ve kamu görevlileri [5]malulen emekli olabilmektedir.
Hizmet sözleşmesi ile çalıştırılanlar ile bağımsız çalışanların malulen emeklilik maaşı alabilmesi için yüzde 60 çalışma gücünü kaybetmesi gerekmektedir. Ancak kamu görevlilerinde vazifelerini yapamayacak şekilde meslek kazanma gücünü kaybetmeleri de malulen emeklilik için yeterlidir. Burada kanun koyucu kamu görevlileri için pozitif bir ayrıcalık yapmıştır. Bir sonraki malulen emeklilik şartları başlığı altında malulen emeklilik şartları hakkında bilgiler sunacağız.
Hizmet sözleşmesi ile çalıştırılanlar, 5510 sayılı Kanun madde 4/1 (a) bendi kapsamında çalışanlardır. Eski adı ile Sosyal Sigortalar Kurumu’na bağlı olarak çalışanları kapsamaktadır. Başkaları tarafından çalıştırılan işçiler 4 (a) sigortalıdır. Bağımsız çalışanlar ise 5510 sayılı Kanun madde 4/1 (b) bendi kapsamında çalışanlardır. Eski adı ile Bağkur’a bağlı olarak çalışanları kapsamaktadır. Esnaf, çiftçi, muhtar vb. gibi bağımsız çalışanlar 4 (b) sigortalıdır.
Kamu görevlileri de 5510 sayılı Kanun madde 4/1 (c) bendi kapsamında çalışanlardır. Eski adı ile Emekli Sandığı Kurumu’na bağlı olarak çalışanları kapsamaktadır. Bir sonraki başlığımızda malulen emeklilik şartları konusuna giriş yapacağız.
MALULEN EMEKLİLİK ŞARTLARI
Bu başlığımızda sizlere malulen emeklilik şartlarının neler olduğu sorusuna cevap arayacağız. Malulen emeklilik şartları 5510 sayılı Kanun madde 26’da yer almaktadır. Bu maddeye göre malulen emeklilik şartları şunlardır:
- – Öncelikle kişi 5510 sayılı Kanun madde 4/1 (a), (b) ve (c) bentleri uyarınca sigortalı olmalıdır. Sigortalı olmayan kişilerin malulen emeklilik maaşı alabilmesi mümkün değildir. Bir diğer ifade ile sigortalı olmadan önce gerçekleşen olaylar nedeni ile kişi malulen emeklilik maaşı alamaz. Ayrıca işe yeni giren kişilerin malul olduğu tespit edilirse bu kişiler malulen emeklilik maaşı alamayacaktır.
- – Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu’nun kişiyi malul sayması şarttır. Kurulun malul olarak saymadığı kişilerin malulen emeklilik maaşı alabilmesi mümkün değildir. Sağlık hizmeti sunan sağlık kurullarının maluliyet raporlar malulen emeklilik maaşı için yeterli değildir. Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu gerekli raporları inceleyerek maluliyet tespiti yapması gerekmektedir[6]. Dolayısıyla Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu’nun kişiyi malul sayması malulen emeklilik şartları arasında yer almaktadır.
- – Malulen emeklilik şartları yer alan bir diğer şart ise kişinin en az on yıldır sigortalı olmasıdır. Aynı zamanda kişinin toplamda 1800 gün uzun vadeli olarak prim ödemiş olması şarttır. Bu iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. Başkasının sürekli bakımına muhtaç olan kişilerin on yıllık sigorta süresi şart değildir.
- – Kişinin malul olduğu için çalıştığı işini bırakmış olması gerekmektedir. İşini halen devam ettiren çalışanlar malulen emekli olamayacaktır. Malulen emekli olduktan sonra kişinin tekrar sigortalı olarak işe başlaması halinde malulen emekli maaşı kesilecektir.
- – Bağımsız çalışan 4 (c) çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim borcunun olmaması gerekmektedir.
- – Son olarak kişinin Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı olarak başvuru yapması şarttır. Dolayısıyla malulen emekli konusu kendiliğinden yapılan bir işlem değildir. Bu konuda ilgililerin talepte bulunması şarttır.
Malulen emeklilik şartları arasında yaş şartı bulunmamaktadır. Dolayısıyla yaşlılık aylığında olduğu gibi malulen emeklilik için yaşın doldurulması beklenmeyecektir. Diğer şartları yerine getiren her yaştan sigortalı malulen emekli olabilecektir. Malulen emeklilik şartları konusunda detaylı açıklamalarda bulunduk. Yukarıda sayılan şartları sağlayan kişi malulen emeklilik maaşı alabilecektir.
MALULEN EMEKLİLİK MAAŞI PRİM GÜN SAYISI
Malulen emeklilik şartları başlığı altında prim gün sayısı şartına kısaca değinmiştik. 5510 sayılı Kanun madde 26’ya göre çalışanların malulen emekli olması için prim gün sayısını doldurması gerekmektedir. Aynı zamanda çalışan sigortalılık süresi şartını da yerine getirmelidir. Bu iki şart gerçekleşmediği takdirde çalışanın malulen emekli olması mümkün değildir.
Düzenlemeye göre çalışan 10 yıllık sigortalı olmalıdır. Ayrıca çalışan 1800 gün sigorta primi ödemelidir. Örneğin 9 yıl sigortalı olan ve 1900 gün prim günü bulunan sigortalı malulen emekli olamayacaktır. Benzer şekilde 11 yıllık sigortalı olan ve 1780 gün prim günü bulunan sigortalı da malulen emekli olamayacaktır. Malulen emeklilik için sigortalılık süresinin 10 yılı geçmesi, prim gün sayısının 1800’den fazla olması gerekmektedir.
Ancak başkasının sürekli bakımına ihtiyaç duyan kişiler için 10 yıllık sigorta süresi aranmayacaktır. Bu durumda 7 yıllık sigorta süresi olan ve 1800 gün sigorta primi bulunan sürekli bakıma muhtaç sigortalı emekli olabilecektir. Burada kanun koyucu sürekli bakıma muhtaç kişiler lehine bir düzenleme yapmıştır.
MALULEN EMEKLİLİK MAAŞI BAŞVURUSU
Bir önceki başlıkta sizlere malulen emeklilik şartları konusunu anlattık. Bu başlık altında ise malulen emekli olabilmek için nasıl başvuru yapılacağından bahsedeceğiz. Malulen emeklilik için çalışan veya çalışanın işvereni başvuruda bulunabilir. Malulen emeklilik şartları arasında yer alan başvuru yerleri ise şunlardır;
- Çalışanın bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü
- En yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya
- En yakın sosyal güvenlik merkezi şeklindedir.
Çalışan yukarıda sayılan kurumlarda birisine yazılı olarak müracaat edecektir. Maluliyet raporu için yetkili sağlık kuruluna sevk olacaktır. Sonrasında Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu sağlık kurulu ilgili raporu inceleyecek ve karar verecektir.
Hukuk büromuz sosyal güvenlik hukuku alanındaki tüm işlerin takibini yerine getirmektedir. Ayrıca malulen emeklilik maaşı ve malulen emeklilik şartları konusunda hukuki danışmanlık hizmeti vermektedir.
MALULEN EMEKLİLİK MAAŞI İÇİN GEREKLİ BELGELER
Malulen emeklilik maaşı alabilmek için çalışanların bazı belgeleri temin etmesi gerekmektedir. Bu belgeler çalışanların türüne göre değişkenlik arz etmektedir. Bu belgeler tamamlandığında Sosyal Güvenlik Kurumu çalışanı malulen emekli olarak kabul edecektir. Hizmet sözleşmesi ile çalıştırılanlar ve bağımsız çalışanlar için gerekli belgeler şunlardır;
- Gelir ve Aylık Belgesi
- İşten Ayrılma Bildirim Belgesi
Kamu görevlisi olan çalışanların malulen emekliliği için gerekli belgeler ise şunlardır;
- Çalışan açıkta ise kendisinin veya vekilinin, görevdeyse Kurumlarının yazılı başvurusu,
- Malulen emekliliğe sevk onayı,
- Maluliyeti gösteren sağlık kurulu raporu
Çalışan yukarıda sayılan belgeleri Sosyal Güvenlik Kurumu’na sunmalıdır. Bu belgelerin temin edilmesi malulen emeklilik şartları arasında yer almaktadır. Bu sebeple belgeleri sunmayan çalışan malulen emekli olamayacaktır.
MALULİYET TESPİT RAPORU NEDİR?
Maluliyet tespit raporu, çalışanın malul olup olmadığını belirleyen bir işlemdir. Söz konusu tespit işleminde çalışma gücü ve kazanma gücü kaybı oranları yer almaktadır. Raporda ayrıca erken yaşlanma hali ile vazifesini yapmasına engel olacak şekilde kazanma gücü kaybı hususu da yer almaktadır. Bu işlemi Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu’nda yer alan hekimler gerçekleştirmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu maluliyet tespitini yetkili sağlık kurulu raporlarına ve diğer medikal belgelere dayanarak mevzuat çerçevesinde gerçekleştirir. Kurul tespit işlemi sırasında çalışan hakkında 3 ayrı karar verebilir. Bu kararlar şunlardır; maluldür, malul değildir ve ara karar şeklindedir.
Ara karar, Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu çalışanın maluliyet durumunu değerlendirirken tespit edilen eksikliğin tamamlanması için verilen karardır. Bu durumda Kurum Sağlık Kurulu eksik tıbbi belge vb. bilgi ve belgelerin toplanmasına karar verecektir.
KONTROL MUAYENESİ NEDİR?
Malulen emekli hakkında bazı durumların varlığı halinde kontrol muayenesi gerçekleştirilebilir. Ancak kontrol muayenesi yapılabilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu’nun malul kararı vermiş olması gerekmektedir. Dolayısıyla henüz malul olmamış kişiler hakkında kontrol muayenesi yapılması mümkün değildir. Kontrol muayenesi ile ilgili hükümler 5510 sayılı Kanun madde 94’te yer almaktadır. Kontrol muayenesinin gerçekleşeceği haller
1) Sosyal Güvenlik Kurumu yürüttüğü soruşturma sırasında malulen emekliler için kontrol muayenesi yapabilir. Örneğin adli makamlar tarafından usulsüz raporlar için yürütülen soruşturmalar sonrası kontrol muayenesi gerçekleşebilmektedir[7]. Kontrol muayenesi sonrası malul olmasına engel bir husus varsa malulen emeklilik şartları gerçekleşmeyecektir.
2) Sosyal Güvenlik Kurumu maluliyet hakkında verdiği karar uyarınca kontrol muayenesi gerçekleştirebilir.
3) Malulen emekli kişilerin maluliyet durumlarının artması veya sürekli bakıma ihtiyaç duyması sonrasında kişiler talep ettiği takdirde,
4) Sosyal Güvenlik Kurumu’na malulen emeklilik şartları yerine gelmediği hususunda ihbar veya şikayette bulunulması durumunda,
Kontrol muayenesinde yetkili birim Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu’dur. Yukarıda sayılan hallerin varlığı halinde Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu değerlendirme yapacaktır. Kurum Sağlık Kurulu’nun kontrol muayenesi kararı verdiği kişilerin kuruma başvuruda bulunması gerekmektedir.
SAĞLIK KURULU KARARLARINA İTİRAZ
Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu kararlarına itiraz mümkündür. Çalışanlar sağlık kurulu kararları aleyhine en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü ile sosyal güvenlik merkezlerine itiraz dilekçesi verebilir.
İtiraz üzerine dosya Sosyal Güvenlik Kurumu Yüksek Sağlık Kurulu’na gelecektir. Sosyal Güvenlik Kurumu Yüksek Sağlık Kurulu bağımsız bir kuruldur. Yüksek Sağlık Kurulu çalışanın dosyasındaki tüm bilgi ve belgeleri inceleyerek kararını verecektir. Kurul kararı kesin olup başka bir mercie itiraz mümkün değildir.
Malulen emeklilik şartları ve malulen emeklilik maaşı ile ilgili iptal davalarında yargı merci İş Mahkemeleridir. Her ne kadar işlem idari işlem olsa da İş Mahkemeleri 5510 sayılı kanunda yer alan uyuşmazlıklara bakmakla görevlidir. Dolayısıyla iş mahkemeleri haricinde idare mahkemesinde dava açan çalışanların davalarını idare mahkemeleri reddedecektir.
MALULEN EMEKLİLİK MAAŞI KESİLME NEDENLERİ
Malulen emeklilik maaşının kesilmesi ile ilgili hükümler 5510 sayılı Kanun madde 27’de yer almaktadır. Buna göre bazı hallerin varlığı halinde Sosyal Güvenlik Kurumu malulen emeklilik maaşını kesecektir. Böylece malulen emeklilik şartları yerine gelmemiş olacaktır. Malulen emeklilik maaşının kesilmesi halleri şunlardır;
– Emeklinin 5510 sayılı kanuna göre veya yabancı bir ülkenin kanunlarına göre çalışmaya başlaması,
– Kontrol muayenesi sonucunda emeklinin maluliyet durumunun sona ermesi şeklindedir. Kontrol muayenesi ile ilgili bilgi almak için yazımız içerisinde bulunan “Kontrol Muayenesi nedir?” başlığına bakabilirsiniz.
5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunun yürürlükte olduğu dönemde malulen emekli olanlar için emekli maaşının kesilme nedenleri farklıdır. Bu kanuna göre malulen emeklilik maaşının kesilmesi halleri şunlardır;
- a) Malulen emekli Türk vatandaşlığından çıkar veya çıkarılırsa her türlü sosyal güvenlik hakkı da düşecektir. Fakat vatandaşlığına girdiği ülke ile bir Sosyal Güvenlik Antlaşması bulunması halinde Sosyal Güvenlik Kurumu emekli maaşını kesmeyecektir.
- b) Malulen emekli 4(c)[8] statüsünde çalışırsa emekli maaşını Sosyal Güvenlik Kurumu kesecektir. Bu kişier 4(a) veya 4(b) statüsünde çalışmaya başlarsa Sosyal Güvenlik Kurumu emekli maaşını kesmeyecektir.
VAZİFE MALULLÜĞÜ
Vazife Malullüğü, kamu görevlilerinin görevlerini yaptıkları sırada meydana gelen kazalar veya ölümler sonucunda gerçekleşen emeklilik türüdür. Kamu görevlilerinin yanı sıra erbaş ve erler de malulen emeklilik şartları oluşması halinde vazife malulü olarak sınıflandırılabilir. Ayrıca kamu görevlilerinin vazife malulü olabilmesi için görevlerini yerine getirememeleri gerekmektedir. Böylece kamu görevlileri malulen emeklilik maaşı alabilecektir.
5510 sayılı kanun madde 47 vazife malullüğü konusunu düzenlemektedir. Bu maddeye göre kamu görevlisinin vazife malulü olabilmesi için bazı hallerin gerçekleşmesi gerekmektedir. Söz konusu haller malulen emeklilik şartları arasında yer almaktadır. Bu haller şunlardır;
Kamu görevlileri vazifelerini yaparken malul olması gerekmektedir. Vazife dışında kamu görevlisinin yaralanması veya ölmesi halinde vazife malullüğü hükümleri uygulanamaz. Ancak vazifesi haricinde fakat idarenin görevlendirdiği bir işi yerine getirirken yaralanması veya ölmesi halinde vazife malullüğü hükümleri uygulanacaktır.
Kamu görevlisi bağlı olduğu kurumun menfaatini korurken yaralanması veya ölmesi durumunda vazife malulü olacaktır.
Kurumun temin ettiği araçla işe gelip giderken olayın meydana gelmesi halinde kamu görevlisi malul olacaktır.
Kamu görevlisi, çalıştığı işyerinde bir kaza meydana gelirse vazife malulü olabilecektir.
Ülkemizde yaşanan olayın niteliğine ve kamu görevlisinin bağlı olduğu kuruma göre farklı vazife malullüğü türleri bulunmaktadır. Bu vazife malullüğü türleri şunlardır;
Öncelikle genel olarak uygulanan normal vazife vazife malullüğü,
Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin tabi olduğu Türk Silahlı Kuvvetleri vazife malullüğü,
Savaş sırasında meydana gelen yaralanma veya ölenler için söz konusu olan harp malullüğü,
Terörle mücadele sırasında meydana gelen yaralanma veya ölenler için söz konusu olan Terörle mücadele vazife malullüğü[9]
Kamu görevlisini vazife malulü olabilmesi için halen çalışıyorsa tabi olduğu kurumlara başvurması gerekmektedir. Görevden ayrılan kamu görevlileri ise Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı’na müracaat etmesi gerekmektedir.
VAZİFE MALULLÜĞÜNE ENGEL OLAN HALLER
Kamu görevlisini vazife malulü olabilecek bütün durumlarda kendiliğinden vazife malulü olamayacaktır. Dolayısıyla kamu görevlisi her durumda malulen emeklilik maaşı alamayacaktır. Kamu görevlisinin vazife malulü olmasını engelleyen hallerin gerçekleşmesi durumunda kamu görevlisi malulen emeklilik maaşı alamayacaktır. Bu hallerin gerçekleşmemiş olması aynı zamanda malulen emeklilik şartları içerisinde yer almaktadır.
5510 sayılı kanun madde 47’ye göre vazife malullüğüne engel olan haller şunlardır;
Kamu görevlisi görevini yaparken içki veya diğer keyif verici madde kullanmışsa vazife malulü olamayacaktır. Bu durumda olanların başvurularını Sosyal Güvenlik Kurumu reddedecektir.
Kamu görevlisi kanun ve diğer düzenlemelere aykırı hareket ederse vazife malulü olamayacaktır. Örneğin terörle mücadele sırasında sıralı amirlerinin emirlerini yerine getirmeyen kamu görevlisi vazife malulü olamayacaktır.
Kanun ve diğer düzenlemelerin yasakladığı yasak fiillerin işlenmesi vazife malulü olmaya engeldir.
Kamu görevlisi intihara teşebbüsü halinde vazife malulü olamayacaktır. Sosyal Güvenlik Kurumu intihara teşebbüs eden kamu görevlilerinin vazife malulü olma taleplerini kabul etmeyecektir.
Kamu görevlisi kendisi ya da başka birisine yarar sağlama ya da zarar verme amacında ise vazife malulü olamayacaktır.
İSTANBUL SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU AVUKATI
Sosyal güvenlik hukuku alanı ciddi bir bilgi ve tecrübe gerektiren bir hukuk dalıdır. Her avukatın sosyal güvenlik mevzuatından bilgi sahibi olması mümkün değildir. Bu nedenle sosyal güvenlik hukuku alanındaki talepleriniz için mutlaka bu alanda uzman avukatlardan destek almalısınız. Hukuk büromuz İstanbul sosyal güvenlik hukuku alanında profesyonel avukatlık hizmeti vermekteyiz. Bünyemizde sosyal güvenlik hukuku alanında uzman avukatlar bulunmaktadır.
Malulen emeklilik şartları ve malulen emeklilik maaşı konuları da dikkatli bir şekilde takip edilmesi gereken bir süreçtir. Ayrıca medeni hukuk alanında taleple bağlılık ilkesi geçerli olduğundan taleplerin dikkatli olarak yapılması şarttır. Yasal işlemler devam ederken hata yapılması halinde maddi ve manevi mağduriyetler yaşanması pek muhtemeldir. Belirtilen nedenlerle mutlaka sosyal güvenlik hukuku alanında uzman avukatlardan hukuki destek almanızı tavsiye etmekteyiz.
Hizmetlerimizden yararlanmak için hukuk büromuzla dilediğiniz zaman iletişime geçebilirsiniz. Sosyal güvenlik hukuku alanında uzman avukatlarımızla görüşmek için hemen bir randevu oluşturun.