NAFAKA ARTIŞ ORANI HESAPLAMA
NAFAKA ARTIŞ ORANI HESAPLAMA – ÜFE TÜFE NAFAKA HESAPLAMA
NAFAKA ARTIŞ ORANI HESAPLAMA – ÜFE TÜFE NAFAKA HESAPLAMA
Mahkeme, evli çiftler hakkında boşanma davasını görürken ya da dava sonrasında nafaka kararı verir. Boşanmada nafaka üç türdür. Bunlar iştirak, tedbir ve yoksulluk nafakasıdır. Mahkeme iştirak nafakasını ortak çocuk lehine, onların giderleri için belirlemektedir. Tedbir nafakasını ise kadın lehine boşanma davası sırasında hayat standardını koruması ve yoksulluk yaşamaması için belirler. Tedbir nafakası, boşanma kararı hükmü kesinleşince yoksulluk nafakasına dönüşmektedir. Dolayısıyla halk arasında kadının hakkı olarak bilinen nafaka yoksulluk nafakasıdır. Hakim nafakayı belirledikten sonra nafaka günün şartlarına yetmeyecektir. Makalede, “nafaka artış oranı hesaplama” ve “nafaka artış hesaplaması nasıl yapılır” sorularını cevaplamaya çalışacağız.
1. NAFAKA ARTIŞ ORANI NEDİR?
Ülkenin ekonomik dengesine paralel olarak mahkemenin belirlediği nafaka maddi olarak değer kaybetmektedir. Dolayısıyla ekonomideki dalgalanmaların yanı sıra hakimin nafaka miktarını belirlediği zamana göre paranın alım gücü düşmektedir. Böylece nafaka alacaklısı ihtiyaçlarını karşılayamaz hale gelmektedir. Bu durum nafakanın asıl fonksiyonunu yitirmesine neden olacaktır. Böylece nafaka artış oranı devreye girecek ve hâkim yeni duruma göre bir nafaka belirleyecektir.
Nafaka artış oranı hesaplama sayesinde mahkemenin belirlediği nafaka ekonomideki dalgalanmalardan zarar görmeyecektir. Böylece nafaka alacaklısı paranın alım gücünün düşmesi nedeniyle zarara uğramayacaktır. Hâkim, nafaka artış oranı belirleyerek, nafakanın değişim seyrini ve hesaplamasını daha kolay hale getirecektir.
Hakimin nafaka artış oranını tespit etmesi daha hakkaniyetli bir çözüm ortaya koyacaktır. Çünkü nafaka artış oranı ile nafaka alacaklısının ilerleyen yıllarda alacağı nafakayı belirlemiş olmaktadır. Böylece paranın alım gücü değer kaybetse dahi nafaka alacaklısı zarar görmeyecektir.
2. NAFAKA NASIL ARTAR?
Boşanma hükmünü veren mahkeme nafaka kararını da verir. Hâkim verdiği kararında nafakanın arttırılmasına yönelik bir düzenlemeye de yer vermişse nafaka kendiliğinden artacaktır. Dolayısıyla bu durumda, nafaka artışı için mahkemeye gitmeye gerek kalmayacaktır. Buna karşın, mahkeme nafaka artışı konusunda bir karar vermemişse, nafaka alacaklısının nafaka artışı için mahkemeye yeni bir müracaat yapması gerekecektir.
3. NAFAKA MİKTARI NASIL HESAPLANIR- 2024
Nafaka artışı yıllık gerçekleşir. Boşanma hükmü kesinleşince 1 yıl sonra ilk artış olur. Ancak “nafaka artışı nasıl hesaplanır” sorusunun cevabı için mahkemenin kararına bakmak gerekecektir. Nafaka hükmünü kuran hâkim, boşanma kararında artış oranı belirler. Buna göre hakimin belirlediği nafaka artış oranı önemli olup, yıllık nafaka hesaplama kriteri için hükme bakmak gerekir.
Hâkim, nafaka artış oranı hesaplama formülünü karara koymamışsa, nafakanın kendiliğinden artması mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla ülkede ekonomik olarak güç bir dönem olsa ya da paranın alım gücü oldukça düşmüş olsa dahi bu durumda nafaka kendiliğinden artmayacaktır. Ancak nafaka alacaklısı tüm şansını kaybetmiş olmamaktadır. Yani, nafaka alacaklısının “nafaka artırım davası” açarak nafaka artışının tespitini hakimden ister.
4. NAFAKA ARTIŞ ORANI TESPİTİNDE HAKİM TALEPLE BAĞLI MIDIR?
Mahkeme, boşanma davası ile nafaka artış oranı tespitinde, nafaka alacaklısının talebiyle bağlıdır. Nafaka artış oranı talebi olan taraf, mahkemeye vereceği dilekçede nafakanın daha sonraki yıllarda artmasını istemelidir. Dolayısıyla hâkim, nafaka artış oranını nafaka alacaklısının bu konudaki müracaatı halinde belirler. Yani, nafaka alacaklısı dilekçesinde daha sonraki dönemlerde nafakanın artmasını istemesi durumunda mahkeme nafaka artış oranı tespit edecektir. Aksi halde, nafaka alacaklısı nafakanın daha sonraki yıllar artmasını istemezse, mahkeme kendiliğinden bu yönde bir karar veremez.
5. İŞTİRAK NAFAKASI ARTIŞ ORANI
İştirak nafakası, nafaka borçlusunun boşanma kesinleştikten sonra çocuk için verdiği paradır. Bu parayı genel olarak erkek eş vermekte, çünkü çocuk mahkeme kararıyla annede kalmaktadır. Mahkeme iştirak nafakasını çocuğun ihtiyaçları için belirlemektedir.
Çocuk iştirak nafakasını, boşanma kesinleşince almaya başlamaktadır. Mahkeme bu nafakayı, çocuğun reşit olmasına, velayetinin değişmesine, taraflardan birisinin ölmesine kadar bağlamaktadır. Dolayısıyla bu nafaka borcu, yoksulluk nafakası gibi sınırsız değildir.
İştirak nafakası artış oranı tespit ederken mahkeme, çocuğun ihtiyaçlarına bakacaktır. Zira, mahkeme iştirak nafakası tespit ederken çocuğun yaşı daha küçükse, o yaştaki ihtiyaçları önemliydi. Fakat, çocuk orta okul ya da lise çağına geldiğinde, daha farklı ihtiyaçları olacaktır. Bunun yanı sıra ekonomik dalgalanmalar ya da fiyatlardaki değişimler iştirak nafakasının ihtiyaçlar yetmemesi sonucunu doğurmaktadır.
Mahkemenin boşanma hükmünde belirleyeceği nafaka artış oranına bakmak gerekir. Ancak, hakim iştirak nafakası artış oranını belirlememişse, iştirak nafakasının kendiliğinden artması mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla ülkede ekonomik olarak zor bir dönem olsa ya da paranın alım gücü oldukça düşmüş olsa dahi iştirak nafakası kendiliğinden artmayacaktır. Ancak bu durumda, iştirak nafakası alacaklısı olan çocuk tüm şansını kaybetmiş olmamaktadır. Yani, iştirak nafakası alacaklısı adına velayet kendisinde olan taraf “iştirak nafakası artırım davası” açarak nafaka artışının tespitini hakimden ister.
6. YOKSULLUK NAFAKASI ARTIŞ ORANI
Mahkeme yoksulluk nafakasını, boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek taraf lehine bağlar. Yoksulluk nafakasını, nafakayı verecek taraf, boşanma kararı kesinleşince ödemeye başlayacaktır. Bu nafaka türü süresiz olduğundan toplumda bu konuda oldukça eleştiri vardır.
Mahkeme yoksulluk nafakasını belirleyince daha sonraki yıllar ekonomideki dalgalanmalar bu nafakayı da etkileyecektir. Mahkeme, yoksulluk nafakası artış oranını belirlememişse, yoksulluk nafakasının kendiliğinden artması mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla ülkede ekonomik olarak zor bir dönem olsa ya da paranın alım gücü oldukça düşmüş olsa dahi yoksulluk nafakası kendiliğinden artmayacaktır. Ancak bu durumda, yoksulluk nafakası alacaklısı tüm şansını kaybetmiş olmamaktadır. Yani, yoksulluk nafakası alacaklısı “yoksulluk nafakası artırım davası” açarak nafaka artışının tespitini hakimden isteyecektir.
7.TEDBİR NAFAKASI ARTIŞ ORANI
Tedbir nafakası, boşanma davası sırasında mahkemenin geçici olarak belirlediği bir nafakadır. Bu nafakayı mahkeme, çocuk ya da eş için belirler. Nafaka borçlusu bu nafakayı dava tarihinden başlayarak ödeyecektir.
Boşanma davası sırasında geçici nitelikte olan tedbir nafakasının artmasına yine davaya bakan hâkim karar verecektir. Bu nedenle hâkim nafakanın artırılması, azaltılması ya da kaldırılması yönünde bir karar verebilir. Dolayısıyla boşanma kararı kesinleşinceye kadar tedbir nafakasının artırılması, azaltılması ya da kaldırılması mümkündür. Dolayısıyla dava sırasında hâkimin, o mevcut duruma bakarak tedbir nafakası artışını yapma yetkisi vardır.
8. MAHKEME NAFAKA ARTIŞINI NEYE GÖRE YAPAR?
Boşanma sonrası nafaka alan taraf, nafaka artış hesaplaması nasıl yapılır bilmemektedir. Mahkeme nafaka kararı verirken, nafaka artış oranı yapmış mı bakmak gerekir. Hâkim kararında nafakanın artırılmasına karar vermişse nafaka artış hesaplaması nasıl yapılır bilmek gerekecektir.
Mahkemenin nafaka artışına ilişkin bir tespiti yoksa kimse nafaka artış hesaplaması yapamayacaktır. Fakat, hâkim kararında nafakanın artırılmasına karar verdiğinde kararın içeriğine bakmak gerekir. Hâkim genellikle verdiği nafaka kararında ÜFE artış oranı, TÜFE artış oranı ya da farklı bir oran tespit etmiş olur. Bu tespiti yaptıktan sonra nafaka artış hesaplaması nasıl yapılır sorusuna cevap vermiş olacağız.
9. MAHKEME ÜFE ORANI YA DA TÜFE ÜZERİNDEN NAFAKA HESAPLAMASINI NASIL YAPAR?
Hâkim nafaka artış oranını çoğunlukla ÜFE ya da TÜFE üzerinden yapacaktır. Bu veriler TÜİK’ in her ay yayımladığı verilerdir. Ancak hâkim, nafaka dilekçesindeki taleplere bakar ve hakkaniyete göre karar veriri. Böylece ortaya nafaka artış oranı çıkacaktır.
Mahkeme nafaka artış oranı tespiti yaparsa karara bakmak gerekir. Hâkim nafaka artış oranı hesaplama tespitinde çeşitli ifadeler kullanacaktır. Bunlar şu kararlardır.
- “Nafakanın her yıl ÜFE oranında artırılması”.
- “Nafakanın her yıl TÜFE oranında arttırılması”.
- “Nafakanın her yıl on iki aylık ÜFE – TÜFE ortalaması oranında artırılması”.
Hâkim nafaka artış oranı tespitinde yukarıdaki ifadelerden birisini kararına geçirir. Ancak hâkimin genel olarak izleyeceği bir yol vardır. Buna göre hâkim nafaka alacaklısının dilekçesine yazdığı nafaka artış oranına bakacak. Dilekçedeki oranı dikkate alarak hakkaniyet ve kanuna uygun şekilde hüküm kuracaktır.
Mahkeme ÜFE artış oranını dikkate alarak nafakanı artırılmasını istemişse, bu durumda yalnızca ÜFE artış oranına bakmak gerekir. Bunun tam tersi de geçerlidir. Dolayısıyla hakim TÜFE artış oranını dikkate alarak nafakanı artırılmasını istemişse, bu durumda yalnızca TÜFE artış oranına bakmak gerekecektir.
10. ASGARİ ÜCRET ALAN KİŞİYE ÖDENECEK NAFAKA TUTARI NEDİR?
Hakim nafakayı hesap ederken kişilerin sadece maaşına bakmaz. Nafaka belirlerken gelir durumu da önemlidir. Bundan dolayı asgari ücret alan bir kimsenin nafaka hesaplamasını yapmayacaktır. Fakat mahkemeler çoğunlukla yalnızca bir çocuk varsa, maaştan %25 oranında nafaka kesilmesine hükmeder. Buna göre hakimler genel olarak maaşın %25’ i oranında nafakaya hükmettiğini söylemek mümkündür.
11. HAKİM MAAŞA GÖRE NAFAKA HESAPLAMASINI NASIL YAPAR?
Hakimin önünde, nafaka hesaplaması yaparken belirli bir kanun hükmü yoktur. Çünkü hukuk sistemimiz hakime bu konuda geniş bir takdir yetkisi vermiştir. Tarafların nafaka miktarını aralarında belirleyebilmesi de mümkündür. Ancak mahkeme nafakayı belirlediğinde tarafların sosyal ve mali durumlarını, ülkenin içerisinde bulunduğu ekonomik durumu, ihtiyaçları dikkate alır.
Hâkim nafakayı belirlerken her iki tarafın durumunu gözetir. Nafaka alacaklısını yoksulluktan kurtarayım diye yahut ihtiyaçlarını gidereyim diye nafaka borçlusunu yoksulluk altına sokamaz. Nafakayı hesap ederken hâkim genel olarak nafaka borçlusunun gelirinin %25’ini dikkate alır.
Eğer nafaka borçlusu çalışmıyorsa nafaka alacaklısı lehine belirli bir nafaka belirler. Fakat, nafaka borçlusunun hiç geliri yoksa oldukça düşük bir nafaka belirler. Aksi halde kanuni bir hak olan nafakayı hiç belirlememek isabetli olmayan sonuçlar ortaya koyacaktır. Ancak taraflar bu nafaka kararına da itiraz edebilirler.
