Ücretsiz İzne Çıkarılan İşçinin İşten Çıkarılması
Ücretsiz İzne Çıkarılan İşçinin İşten Çıkarılması
Ücretsiz İzne Çıkarılan İşçinin İşten Çıkarılması
Ücretsiz izin, iş sözleşmesinin geçici olarak askıya alınması olarak adlandırılmaktadır. Ücretsiz izne çıkarılan işçinin işten çıkarılması halinde işçi ve işveren açısından sonuçları bulunmaktadır. Ücretsiz izinli olduğu sürece işçi maaş isteyememekte, işveren ise maaş ödememektedir. İş sözleşmesi ücretsiz izin sırasında askıda olacağından, bu dönemde, işçinin işgörme yükümlülüğünü, işverenin ise ücret ödeme yükümlülüğünü yerine getirmesi gerekmemektedir.
İşveren yönetim hakkına dayanarak tek taraflı olarak işçiye ücretsiz izin verememektedir. İşveren işçinin onayını almadan onu izne göndermesi halinde iş sözleşmesi feshedilmiş olacaktır. Yargıtay bu durumda işverenin “eylemli fesih” yaptığını ifade etmektedir. Bu nedenle işverenin işçiye kıdem tazminatı ve ihbar tazminatını ödemesi gerekecektir.
Daha çok ülkenin içinde bulunduğu ekonomik koşullar nedeniyle işverenler işçiye ücretsiz izin vermektedir. Böylece işveren üzerindeki ekonomik yükü hafifletebilmektedir. İşçiler de özel işlerini görmek için bazı koşullarda ücretsiz izin almaktadır. Ancak makul ve geçici bir süreyle ücretsiz izin verilmesi gerekirken uygulamada süresi belirsiz bir şekilde işçinin ücretsiz izne ayrılması sağlanmaktadır. Bu durumda dürüstlük kurallarına göre işverenin iş sözleşmesini fesih niyeti söz konusu olmaktadır. Böylece işverenin işçiye kıdem ve ihbar tazminatını ödemesi gerekecektir.
İSTANBUL TAZMİNAT AVUKATI İLETİŞİM
Ücretsiz iznin uygulanma koşulları
İşçi ve işveren özel olarak iş sözleşmesi yaparken ya da tüm işçileri ilgilendiren toplu iş sözleşmesinde ücretsiz izne ilişkin bir düzenlemeye gidilmişse sözleşmeye uyularak ücretsiz izin kullandırılmalıdır. Bu şekilde bir düzenlemenin olmaması halinde ise taraflar anlaşarak ücretsiz izin konusunda bir uygulama yapabilir.
İlk olarak, İş Kanununda ücretsiz izin uygulamasına yönelik bir düzenleme varsa ve işçinin istemesi halinde ücretsiz izin uygulanabilecektir. İş Kanunu md. 56’da ücretsiz yol izni düzenlenmiştir. Bu düzenleme yıllık ücretli iznini, işyerinin kurulu olduğu yer dışındaki bir yerde geçirecek işçiye yöneliktir. Bu durumda, işçiye, istemesi ve bunu bir belgeye dayandırması halinde gidiş-dönüşünde yolda geçireceği süreye karşılık 4 güne kadar ücretsiz izin verilmelidir.
İş Kanunu md. 74’te ücretsiz analık izni düzenlenmiştir. Bu düzenleme hamile kadın işçi hakkındadır. Buna göre hamile kadın işçinin istemesi halinde, 16 haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde 18 haftalık süreden sonra 6 aya kadar ücretsiz izin verilir. Doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir
Ücretsiz izin uygulamasının bir diğeri, işçi ve işverenin kendi aralarında ücretsiz izin konusunda bir düzenleme yapmalarıdır. Bu şekilde bir düzenleme varsa, buna göre bir uygulama yapılabilecektir.
Ayrıca, işçinin zorunlu olarak ücretsiz izne çıkarılabileceği yönünde bir düzenleme yapılmış da olabilir. Bu durumda, bu düzenlemeye göre işçinin ücretsiz izne gönderilebilmesi mümkündür.
Ücretsiz izin ne kadar süreyle verilebilir
İş güvencesine sahip olan işçi kanun ya da sözleşmeden kaynaklanan bazı haklara sahiptir. İşverenler bu düzenlemelerden kurtulmak amacıyla ücretsiz olarak işçiyi süresi belirsiz bir izne çıkarmaktadır. İşverenler, kanun ve sözleşmeye aykırı olarak, işçiyi ücretsiz izne çıkması konusunda zorlayabilmektedir. Çünkü, ücretsiz izin kural olarak iş sözleşmesinin geçici askıya alınması iken işçinin belirsiz süreyle ücretsiz izne çıkarılması halinde iş sözleşmesi feshedilmiş olmaktadır.
İşçinin süresiz olarak ücretsiz izne ayrılmak zorunda bırakılması işverenin iş sözleşmesini sona erdirme niyetini göstermektedir. Ücretsiz izne çıkarılırken sürenin belirtilmesi gerekmemekte ancak bu sürenin belirlenebilir olması işverenin niyetini ortaya koyacaktır.
Ücretsiz izne ayrılan işçi hangi haklara sahiptir
İş sözleşmesi işveren tarafından feshedilirse haksız fesih söz konusu olacaktır. İşçinin, yazılı olarak izin vermesi haricinde, ücretsiz iznin, kanun ya da işçi ve işverenin arasındaki sözleşmeye dayanmaması halinde, bu izin sözleşmenin hukuka aykırı feshi anlamına gelecektir. Bu durumda işçinin kıdem ve ihbar gibi tüm hakları verilmelidir.
İşveren işçiyi ücret izne çıkmak zorunda bırakırsa ya da Kanun ya da sözleşme dışında iyiniyet kurallarına aykırı olarak süresiz ücretsiz izin kullandırırsa iş sözleşmesinin haksız feshi söz konusu olmaktadır. Yargıtay bu durumda çalışma koşullarının esaslı değişikliğine gidildiği şeklinde bir yorum yapmaktadır. İşçinin, kanun ve sözleşmeye aykırı olarak ve izni dışında ücretsiz izin durumunda diğer koşulları da varsa ihbar ve kıdem tazminatını alarak sözleşmeyi derhal fesih hakkı (istifa) olacaktır. Bunun dışında işçinin işe iade davası açabilmesi de mümkündür. İşçi, bu sebebe dayalı olarak istifa etmesi halinde ihbar süresini beklemeden sözleşmeyi feshedebilecek ve ihbar tazminatı ödemek zorunda kalmayacaktır.
Ücretsiz izin uygulaması sırasında iş sözleşmesi geçici süreyle askıda kalmaktadır. Bu sırada işçi işgörme borcunu yerine getirmemektedir. Yargıtay ücretsiz izin sırasında iş sözleşmesinin askıda olacağını ve bu sürenin kıdem süresinden sayılamayacağını belirtmektedir.
Ayrıca işveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.
İşçinin, ücretsiz izne çıkarılarak haksız fesihte Avukatla Çalışması Gerekir mi?
Kanuna göre ücretsiz izin uygulaması iş sözleşmesinin geçici süreyle askıya alınmasıdır. Ücretsiz iznin kullandırıldığı konusundaki ispat yükümlülüğü işverenin üzerindedir. Uygulamada işverenler ekonomik kaygıları öne sürerek işçiyi süresi belirsiz bir şekilde işten çıkararak iş sözleşmesini örtülü olarak feshetmektedir. İşveren böylece işçinin iş güvencesinden yararlanmasına engel olmak isteyebilmektedir. Ücretsiz iznin geçersiz olarak uygulanması durumunda ise işçinin tüm haklarını alarak istifa edebilmesi mümkündür.
Bu nedenlerle işçinin, ücretsiz izin dolayısıyla hangi haklarının bulunduğu konusunda bir avukat yardımından istifade etmesi kendi yararına olacaktır. Oldukça teknik ve hukuki değerlendirme gerektiren iş hukuku uyuşmazlıklarının, hukuksal zeminde ele alınması ve sürecin daha etkili takibi açısından hukuk büromuzda tecrübeli iş hukuku avukatları çalışmalarına devam etmektedir. Bu konuya ilişkin olarak hukuki yardım ihtiyacınızın olması halinde hukuk büromuzla doğrudan irtibat kurulması yeterli olacaktır.
