ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ NEDİR?
Çalışma izni muafiyeti, çalışma izni bulunmayan yabancıların Türkiye’de çalışmasını, ikamet etmesini ve çoklu giriş çıkış yapabilmesini sağlayan bir muafiyet belgesidir. Çalışma izni muafiyeti, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, yalnızca mevzuatta öngörülen kişiler adına düzenlenebilir.
ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ BAŞVURU İŞLEMLERİ
Yabancı personel Türkiye’de bulunuyorsa kendisine tahsis edilmiş 99 numaralı T.C. kimlik numarası ile sistem üzerinden başvuruda bulunabilir.
Yabancı personelin T.C. kimlik numarası bulunmuyorsa pasaport numarası üzerinden işlemlerini sürdürebilir.
Eğer yabancı personel yurtdışında bulunuyor ise yurtdışındaki Türk temsilciliklerine başvuru yaparak geçici başvuru kodu temin etmelidir. Temsilcilikler tarafından verilen geçici başvuru kodu ile sistem üzerinden başvurularını tamamlayabilir.
Başvuru işlemi tamamlandıktan sonra başvuru sonucu olumlu olarak sonuçlanan yabancı personellere çalışma izni muafiyet belgesi verilir. Bu süreçten sonra personelin belirtmiş olduğu e posta adresine bildirim gönderilir. Yabancı personelin e-posta adresinde belirlenen harç bedeli 30 gün içerisinde ödeme işleminin tamamlanması gerekir. Aksi durumda başvuru sistem üzerinden otomatik olarak iptal edilecektir.
ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYET BELGESİNİN SAĞLADIĞI HAKLAR
- Bilimsel alanlar kapsamında çalışacak personeller için bir ay,
- Kültürel ve sanatsal faaliyetler kapsamında çalışacak personeller için bir ay,
- Sportif faaliyetler alanında çalışacak yabancı personeller için dört ay,
- Türkiye’deki üniversitelerde öğrenci değişim programı dahilinde staj yapacak yabancı çalışanlar için dört ay,
- Mevsimlik tarım ve hayvancılık alanında çalışacak yabancı personeller için altı ay,
- Seyahat firmalarının satış ve pazarlama alanında çalışacak yabancı personeller için sekiz ay,
- Türkiye’de örgün öğretim programına kayıtlı bulunan ve zorunlu staj kapsamında Türkiye’de çalışan yabancı personeller staj süresince,
- Çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilecektir.
HANGİ YABANCILAR ÇALIŞMA İZNİNDEN MUAFTIR?
Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 48. maddesinde sıralanan nitelikteki yabancı kişi grupları çalışma izninden muaftırlar. Yönetmeliğe göre çalışma izninden muaf olacak yabancılar şunlardır:
- Bilim, kültür ve sanat alanında çalışacak yabancılara 1 aya kadar,
- Türkiye’den ihraç veya Türkiye’ye ithal edilen mal ve hizmetlere ilişkin eğitim verecek ya da Türkiye’ye ithal edilen makine ve sistemlerin kullanımı, bakımı veya onarımı hakkında eğitim verecek yabancılara 3 aya kadar,
- Yurtdışında ikamet edip de bakanlıklarca Türk soylu olduğu tespit edilen yabancılara 3 aya kadar,
- Sportif faaliyetlerde çalışacaklara 3 aya kadar,
- Üniversite uluslararası öğrenci değişim programları (Erasmus, AIASEC, Farabi vs.) kapsamında staj yapacak yabancılara 4 aya kadar, bu değişim programlarının Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından onaylanması halinde 12 aya kadar,
- Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünce belirlenen mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışacak yabancılara 6 aya kadar,
- Ekonomi, sosyo-kültürel konular, teknoloji veya eğitim alanlarında Türkiye’ye önemli katkılarda bulunacağı ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca bildirilen yabancılara 6 aya kadar,
- Tur operatörü temsilcisi olarak çalışacak yabancılara 8 aya kadar,
- Belgeli turizm işletmelerinin sınırları dışında faaliyette bulunacak fuar ve sirklerde çalışacak yabancılar altı aya kadar,
- Gençlik ve Spor Bakanlığı ile TFF’nin uygun görüşü alınarak, spor meşruhatlı vize ile Türkiye’ye gelen yabancı sporcu, antrenör, fizyoterapist, masör ve sair personele Türkiye’deki spor kulüpleri ile olan sözleşme sürelerince,
- Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki mali işbirliği anlaşmaları kapsamında Türkiye’de çalışanlara çalışma süreleri boyunca,
- Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı olup da kabotaj hattı dışında çalışan gemilerdeki yabancı gemi adamlarına iş sözleşmesi süresi bitene kadar,
- Türkiye’de bir örgün öğretim programına kayıtlı olan yabancı üniversite öğrencilerinden zorunlu stajı olanlara staj süresi boyunca,
- Yabancı ülkelerin Türkiye’deki diplomatik veya konsüler temsilcilerinde memur olanlara görevleri süresince, iş sözleşmesiyle çalışanlara ise sözleşme sona erene kadar,
- Yabancı ülkelerin Türkiye’deki diplomatik ve konsüler temsilciliklerinin bağlı birimi olarak faaliyet gösteren okullarda, kültür kurumlarında ve din kurumlarında görevli yabancılara görevleri süresince,
- TUS veya DUS için Türkiye’ye gelen yabancılara eğitim süresince,
- Sınırötesi hizmet sunucularına 1 aya kadar,
- Anonim şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yabancı yönetim kurulu üyelerine 3 aya kadar,
- Tıpta veya diş hekimliğinde uzmanlık yapan yabancılara eğitimleri süresince,
- Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesi bünyesinde çalışacak yabancı uyruklu personel, araştırmacı veya yöneticiler iş sözleşmeleri süresince,
- Anonim şirket dışındaki şirketlerin, yönetici olmayan yabancı ortaklarına 3 aya kadar,
- MSB bünyesinde fabrika veya tersanelerde veya MKE bünyesinde çalışanlara iş sözleşmeleri boyunca çalışma izninden muafiyet tanınabilir.
Bu maddede sayılan yabancılar, çalışma izninden kendiliğinden muaf olmazlar. Bu yabancıların muafiyet başvurusunda bulunmaları gerekir. Başvurunun şartları ve usulü yazının devamında anlatılmıştır.
ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?
Çalışma izni muafiyet başvurusu, e-muafiyet sistemi üzerinden başvuru yapılmasıyla alınır.
Çalışma izni muafiyeti başvurusu yapacak yabancı yurt içinde ise 99 ile başlayan Yabancı Kimlik Numarası varsa e-devlet üzerinden sisteme giriş yapacaktır. Eğer yabancı kimlik numarası yoksa pasaport bilgileriyle sisteme giriş yapar.
Çalışma izni muafiyeti başvurusu yapacak yabancı yurt dışında ise bulunduğu ülkenin Türk dış temsilciliğine başvuru yaparak bir referans numarası alır. Sonrasında kendisine verilen referans numarasıyla sisteme giriş yapabilir.
E-muafiyet sistemi üzerinden gerekli adımlar tamamlanıp, belgeler sisteme yüklenince başvuru tamamlanmış olur. Bu aşamadan sonra Bakanlık, başvuruyu değerlendirmeye alır. Muafiyet başvurusunda bulunan yabancının, Kanun ve Yönetmelikte muafiyet verilebileceği öngörülen yabancılardan olması, belgelerin sisteme eksiksiz yüklenmiş olması ve başvurunun uluslararası işgücü politikasına uygun olması halinde başvuru kabul edilir.
Başvurusu kabul edilen yabancılara Çalışma İzni Muafiyeti Belgesi düzenlenir. Çalışma izni muafiyeti ödemelerini, harca tabi olan işlemin yapılmasını isteyen kişiler ödemekle yükümlüdür. Başvuruda bulunan yabancıya değerli kağıt ücreti ve harç bedelini ödemesi için e-posta gönderilir. Bu e-postanın gönderilmesinden itibaren 30 gün içinde harç ve değerli kağıt ücretinin ödenmesi gerekir. Aksi halde başvuru reddedilir ve bu karara karşı itiraz da edilemez.
Muafiyeti süresinin 3 ay veya daha fazla olması halinde belge düzenlenmesi için harç bedeli ile değerli kâğıt bedelinin ödenmesi gerekir. Muafiyet geçerlilik süresi 3 aydan kısa düzenlenmesi halinde ise harç bedeli alınmaz, başvuru sahibi belge düzenlenmesini talep etmesi halinde sadece değerli kâğıt bedelinin ödenmesi yeterlidir.
Yurt içinden yapılacak başvurular, yabancının Türkiye’ye girişinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır. Bu süreden sonra yapılan başvuru reddedilir.
ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ GEREKLİ BELGELER
Çalışma izni muafiyeti için gerekli belgeler şunlardır:
- Yabancıya ait biyometrik fotoğraf,
- Geçerli pasaport veya pasaport yerine geçen belge,
- Eğitim ve varsa işyeri bilgileri ile bunlara ilişkin kanıtlayıcı belgeler
Bu belgelerin e-muafiyet uygulaması üzerinden başvuru yapılırken sisteme yüklenmesi gerekir. Ayrıca, yabancının başvurduğu muafiyet türüne göre durumu kanıtlayıcı belgelerin de yüklenmesi zorunludur.
Çalışma izni muafiyet belgesi alınması için mevzuatta belirlenen kriterlerin sağlanması ve gerekli belgelerin eksiksiz bulunması gerekir. Ancak, tüm bu şartların sağlanması muafiyet belgesi almak için yeterli değildir. Ayrıca, usuli işlemlerin de sağlıklı şekilde yapılması gerekir. Aksi halde tüm şartların karşılandığı düşünülse bile başvuru reddedilecektir. Bu anlamda sürecin etkin ve hızlı şekilde yürütülmesi için alanında uzman bir yabancılar avukatına danışılması faydalı olacaktır.
ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ NE KADAR SÜREYLE VERİLİR?
Çalışma izni muafiyeti, her bir grup yabancı için ilgili Yönetmeliğin 48. maddesinde öngörülen süreleri aşmamak kaydıyla, talep ettikleri süre kadar verilir.
Çalışma izni muafiyeti uzatılamaz. Bu nedenle muafiyetin ihtiyaç duyulan süre kadar, hatta genelde azami süre kadar talep edilmesinde fayda vardır.
ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ BAŞVURUSU NE KADAR SÜREDE SONUÇLANIR?
Çalışma izni muafiyeti başvuruları, ortalama 30 gün içinde sonuçlandırılır.
ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ BAŞVURU MASRAFLARI
Çalışma izni muafiyeti başvuru masrafları, harç ve değerli kağıt bedelidir. Muafiyet süresine göre farklılık gösteren harç, muafiyet süresinin her bir yılı için 3090 TL’dir. Bu kapsamda, muafiyet sürelerine göre harç bedelleri şunlardır:
- 1 sene veya daha az olan muafiyetler için 3090 TL,
- 1-2 sene arası olan muafiyetler için 6180 TL,
- 2-3 sene arası 9270 TL,
- 3-4 sene arası 12360 TL,
- 4-5 yıl arası 15450 TL’dir.
- Değerli kağıt bedeli ise 2023 yılında 356 TL’dir. Tüm bu tutarlar 2023 yılı için geçerlidir.
3 aydan kısa süreli çalışma izni muafiyetleri harca tabi değildir. Ayrıca muafiyet belgesinin talep edilmemesi halinde değerli kağıt bedeli ödemeye de gerek yoktur.
ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ BAŞVURUSUNUN REDDİ, REDDE KARŞI İTİRAZ VE İPTAL DAVASI
Çalışma izni muafiyeti verilebilecek yabancı kişilerden olmayanların yaptığı, mevzuata aykırı olan veya diğer başvuru şartlarını taşımayan çalışma izni muafiyeti başvuruları reddedilir. Ret sebepleri, Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 52. maddesinde düzenlenmiş olup şu başvurular reddedilir:
- Muafiyet kapsamında olmayan yabancılar tarafından yapılan,
- Uluslararası işgücü politikasına aykırı olan,
- Milli güvenlik, kamu düzeni ya da genel sağlık açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülen yabancılar tarafından yapılan,
- Hakkında sınır dışı etme kararı bulunan yabancılar tarafından yapılan,
- Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılar tarafından yapılan,
- Sahte veya yanıltıcı belgelerle yapılan,
- Mevzuatta sadece Türk vatandaşlarına özgülenen işler için yapılan,
- Türkiye Cumhuriyeti’nin tanımadığı ya da diplomatik ilişkisi olmayan ülke vatandaşları tarafından yapılan, (Ancak Dışişleri Bakanlığı’nın uygun görüşü alınması halinde bu kişilerin muafiyet başvurusu kabul edilebilir.)
- Başvurunun yurt içinden yapılması halinde yabancının Türkiye’ye giriş yapmasından itibaren 30 gün içinde yapılmayan,
- 6735 Sayılı Kanun veya bu Kanunun uygulama yönetmeliğine aykırı olarak yapılan, başvurular reddedilir.
Çalışma izni muafiyeti başvurusunun yukarıda sayılan sebeplerden birine uyması halinde başvuru reddedilir. Çalışma izninin reddi, başvurucuya, başvuru yaparken sisteme kaydettiği e-posta adresi üzerinden bildirilir.
Bu karara karşı, ret kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde e-muafiyet sistemi üzerinden itiraz edilebilir. Ayrıca, ret kararının tebliğini izleyen günden itibaren 60 gün içinde, doğrudan iptal davası da açılabilir. Eğer önce itiraz edilmişse, itiraz reddedildiği durumda da iptal davası açma hakkı bulunur.
RET KARARINDAN SONRA TEKRAR BAŞVURU İMKANI
Çalışma izni muafiyeti başvurusu reddedilen yabancı, yeniden muafiyet başvurusunda bulunabilir. Ancak yeniden muafiyet başvurusunda bulunabilmek için 12 aylık bir bekleme süresi öngörülmüştür. Bu süre, muafiyet başvurusunun reddedildiğinin yabancıya tebliğinden itibaren başlar. Sınır ötesi hizmet sunucularının bekleme süresi 6 aydır.
ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİNİN İPTALİ, İPTALİNE KARŞI İTİRAZ VE İPTAL DAVASI
Çalışma izni muafiyeti, yabancının veya işvereninin talebi üzerine iptal edilebilir. Bunun dışında, Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 56. maddesi iptal sebeplerini düzenlemiştir. Yönetmeliğe göre çalışma izni muafiyetinin iptal sebepleri şunlardır:
- Yabancının muafiyet süresinin başından itibaren 6 ay içinde Türkiye’ye giriş yapmaması,
- Muafiyet süresi devam ederken pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin süresi bitmesine rağmen uzatılmaması, (fakat İçişleri ya da Dışişleri Bakanlığı durumu uygun bulursa muafiyet iptal edilmez.)
- Yabancının hakkında sınır dışı kararı verilmesi ya da bu kararın olduğunun anlaşılması,
- Yabancının Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek kişilerden olması,
- Başvurunun sahte ya da yanıltıcı belgeyle yapıldığının tespiti,
- Çalışmanın herhangi bir sebeple sona ermesi,
- Çalışmanın mevzuata aykırı olduğunun tespiti,
- Yabancının Türkiye’de çalışmasının milli güvenlik, kamu düzeni veya genel sağlık açısından tehlikeli görülmesi, iptal sebepleridir.
Muafiyet izninin iptali halinde, iptalden itibaren 15 gün içinde çalışma izni muafiyeti belgesinin Bakanlığa teslim edilmesi gerekmektedir.
Muafiyet izninin iptal edilmesi halinde yabancının itiraz etme ve iptal davası açma hakkı vardır. İptal davası açma ve itiraz etme hakları için takip edilecek usul, yukarıda açıklanan çalışma izni muafiyeti reddi konusu ile aynıdır.
