KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA - İHBAR TAZMİNATI HESAPLAMA
KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR
Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama bazı hususlar dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Kıdem tazminatı, bir işçinin işten ayrılması durumunda alabileceği bir tazminattır ve işçinin çalıştığı her tam yıl için belirli bir miktar üzerinden hesaplanır. 2024 yılı için kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınacak hususlar hizmet süresi, son brüt ücret ve tavan ücrettir. İşçinin işten çıkarılmadan önce işverene belirli bir süre önce haber verilmesi gerekmektedir. Bu süreye ihbar süresi denir ve işçinin kıdemine göre değişir.
Kıdem ve ihbar tazminatı konusunda İstanbul Avukat hukuk büromuzda görevli uzman ekibimizle bu iletişim linkinden irtibat kurabilirsiniz.
İstanbul İş Hukuku Avukatı İletişim
1. KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR – FORMÜLÜ
Kıdem tazminatı hesabında işçinin çalıştığı toplam süre hesaplanır. Her tam yıl için bir kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan az süreler de orantılı olarak hesaplanır. Kıdem tazminatı, işçinin işten ayrıldığı tarihteki son brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Brüt ücret; maaş, yol, yemek, ikramiye gibi tüm nakdi ve ayni yardımları içerir. Kıdem tazminatı tavanı, her yıl yeniden belirlenir ve işçinin brüt ücretinin bu tavanı aşan kısmı dikkate alınmaz. 2024 yılı için belirlenen tavan miktarı esas alınır.
Kıdem tazminatı formülü şu şekildedir :
Kıdem Tazminatı = Hizmet SÜresi × Son Brüt Ücret × Tavan Ücret (varsa)
Hizmet süresi, işçinin aynı işverene bağlı olarak çalıştığı toplam süredir. Son Brüt (Giydirilmiş) Ücret: İşçinin işten ayrılmadan önceki son brüt maaşıdır. Bu maaş, düzenli olarak aldığı tüm ödemeleri kapsar (maaş, primler, ikramiyeler, sosyal yardımlar vb.).
Farz edelim ki bir işçi 5 yıl boyunca çalışmış ve son brüt ücreti aylık 10,000 TL’dir. 2024 yılı için kıdem tazminatı tavanı da 20,000 TL olsun.
- Hizmet Süresi: 5 yıl
- Son Brüt Ücret: 23,000 TL
- Tavan Ücret: 30,000 TL
Buna göre işçiye ödenecek kıdem tazminatı toplamda 5 x 23 = 115 TL olacaktır.
Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama için bazı hususlara dikkate etmek gerekir. Kıdem tazminatı hesabında dikkat edilmesi gerekenler;
- İşçi, kendi isteğiyle istifa ettiğinde kıdem tazminatı alamaz (bazı istisnalar hariç).
- Kıdem tazminatı hesaplamasında brüt (giydirilmiş) ücret dikkate alınır, net ücret değil.
- İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için en az bir yıl çalışmış olması gereklidir.
Kıdem tazminatı hesaplamasında İş kanunu ve yönetmelikler değişiklik gösterebilir, bu nedenle güncel yasal düzenlemeleri takip etmek önemlidir.
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı
2. İHBAR TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR – FORMÜLÜ
İhbar tazminatı, işçinin işten çıkarılacağına veya işçinin işten ayrılacağına dair gerekli ihbar süresinin verilmemesi durumunda ödenen tazminattır. İş Kanunu’na göre, işçinin veya işverenin, iş akdini feshetmeden önce karşı tarafa belirli bir süre önceden bildirimde bulunması gerekir. Bu süreye “ihbar süresi” denir. İhbar süresine uyulmaması durumunda, taraflardan biri diğerine ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
İşçinin işten çıkarılmadan önce işverene belirli bir süre önce haber verilmesi gerekmektedir. Bu süreye ihbar süresi denir ve işçinin kıdemine göre değişir. İhbar tazminatı, işçinin ihbar süresi boyunca alacağı maaşın toplamıdır.
İşçinin işyerinde toplam ne kadar süre çalıştığı belirlenir. İşçinin çalışma süresine göre yukarıdaki tablodan ihbar süresi bulunur. İşçinin son brüt maaşı, iş günlerine bölünerek günlük brüt ücret bulunur. İhbar süresi boyunca işçiye ödenmesi gereken toplam ücret hesaplanır.
İhbar Süreleri şu şekilde hesaplanır.
- 6 aydan az çalışmış işçiler için: 2 hafta
- 6 aydan 1.5 yıla kadar çalışmış işçiler için: 4 hafta
- 1.5 yıldan 3 yıla kadar çalışmış işçiler için: 6 hafta
- 3 yıldan fazla çalışmış işçiler için: 8 hafta
İhbar tazminatının formülü şu şekildedir :
İhbar Tazminatı=İhbar SÜresi×Günlük Brüt Ücret
Farz edelim ki işçinin 5 yıllık hizmet süresi bulunsun ve son brüt ücreti 23 bin olsun.
- Hizmet Süresi: 5 yıl (8 hafta ihbar süresi)
- Son Brüt Ücret: 23,000 TL
- Günlük Brüt Ücret: 23,000 TL / 30 = 766,66 TL
İhbar Tazminatı=8 (hafta) × 7 (gün/hafta)×766,66 (TL/gün)
İhbar Tazminatı=56 (gün)×766,66 (TL/gün)=42.932 TL
İhbar tazminatı ile ilgili düzenlemeler 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde yer almaktadır. Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama için bazı hususlara dikkate etmek gerekir. Kanuna göre ihbar tazminatı hesabında dikkat edilmesi gerekenler;
- Tazminat miktarı hesaplanırken brüt maaşın kullanılması, işçinin tüm kazançlarının dikkate alınmasını sağlar. Bu, tazminatların adil ve işçinin hak ettiği şekilde ödenmesini garanti eder.
- İhbar tazminatı ile ilgili yasal düzenlemeler zaman zaman değişebilir. Güncel mevzuatı takip etmek önemlidir.
- İşveren, işten çıkarma veya işçinin haklı fesih durumu gibi durumlarda kıdem ve ihbar tazminatlarını ödemekle yükümlüdür.
- Bu hesaplamaların doğru yapılabilmesi için işçinin çalışma süresi, son brüt maaşı ve yasal düzenlemeler dikkate alınmalıdır.
- İhbar tazminatı hesaplanırken brüt ücret dikkate alınır. Brüt ücret, maaş, primler, ikramiyeler ve diğer tüm nakdi ve ayni yardımları içerir.
- İşveren, ihbar süresine uymadan işçiyi işten çıkarırsa, bu süreye tekabül eden ihbar tazminatını ödemekle yükümlüdür. Aynı şekilde, işçi de ihbar süresine uymadan işten ayrılırsa, işverene ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
- İhbar tazminatından damga vergisi kesilir. Ancak, gelir vergisi ve SGK primi kesintisi yapılmaz.
3. KIDEM ve İHBAR TAZMİNATLARININ BRÜT MAAŞ ÜZERİNDEN HESAPLANMA NEDENİ?
Neden maaş üzerinden kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı hesaplanırken, brüt maaş kullanılır? İşçinin toplam kazancı ve tazminatın adil bir şekilde belirlenmesi için brüt maaş baz alınır. Brüt maaş, işçinin aldığı tüm nakdi ve ayni yardımları içerir ve işçinin gerçek kazancını yansıtır. Net maaş üzerinden hesaplama yapılması durumunda, işçiye eksik ödeme yapılması riski doğar.
4. KIDEM TAZMİNATINDAN NELER KESİNTİ YAPILIR
Kıdem tazminatı, belirli koşullar altında işten ayrılan işçilere ödenen bir tazminattır. Ancak kıdem tazminatından belirli kesintiler yapılabilir.
2024 yılı itibarıyla kıdem tazminatından yapılabilecek kesintiler ve dikkate alınması gereken hususlar şunlardır:
- Gelir Vergisi: Kıdem tazminatından gelir vergisi kesilmez. Türk Vergi Kanunu’na göre kıdem tazminatları gelir vergisinden muaftır.
- Damga Vergisi: Kıdem tazminatından yalnızca damga vergisi kesilir. Damga vergisi, tazminatın binde 7,59’u oranında alınır.
- SGK Primleri: Kıdem tazminatı SGK primine tabi değildir. Bu nedenle herhangi bir SGK primi kesintisi yapılmaz.
- İcra ve Haciz:İşçinin kıdem tazminatına icra veya haciz konulabilir. Ancak bu, yasal bir sürece bağlıdır ve işçinin borçlarıyla ilgili mahkeme kararı gerektirir.
Farz edelim ki bir işçiye 50,000 TL kıdem tazminatı ödenecek. Bu tazminattan yapılacak damga vergisi kesintisini hesaplayalım.
- Brüt Kıdem Tazminatı: 50,000 TL
- Damga Vergisi Oranı: Binde 7,59
Damga Vergisi=50,000 (TL)×10007,59=379,50 (TL)
Net Kıdem Tazminatı=50,000 (TL)−379,50 (TL)=49,620,50 (TL)
Kıdem tazminatı hesaplaması ve kesintileri, iş sözleşmesi ve 4857 sayılı İş Kanunu’na göre belirlenir. İşçinin tazminata hak kazanabilmesi için iş sözleşmesinin sona erme şekli önemlidir. İşçinin kıdem tazminatına ilişkin hakları veya kesintileriyle ilgili ihtilaflar mahkemeye taşınabilir.
Mahkeme kararları, tazminatın belirlenmesi ve kesintiler konusunda nihai karar merciidir. İşveren, kıdem tazminatını zamanında ve doğru bir şekilde ödemekle yükümlüdür. Aksi takdirde, işçi yasal yollara başvurarak hakkını arayabilir.
Kıdem tazminatından yapılacak kesintiler genellikle sınırlıdır ve işçinin alacağı tazminatın büyük kısmı korunur. Ancak, yasal düzenlemeler ve iş sözleşmesi koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebileceği için güncel mevzuatın takibi önemlidir.
5. İHBAR TAZMİNATINDAN NELER KESİNTİ YAPILIR
İhbar tazminatından yapılan kesintiler genellikle sınırlıdır ve işçinin haklarının korunması amaçlanır. Farz edelim ki bir işçiye 10,000 TL ihbar tazminatı ödenecek. Bu tazminattan yapılacak gelir vergisi ve damga vergisi kesintilerini hesaplayalım. İhbar tazminatından yapılabilecek kesintiler ve dikkate alınması gereken bu örnek üzerinden şunlardır:
- Gelir Vergisi: İhbar tazminatından gelir vergisi kesintisi yapılır. İhbar tazminatı, çalışanın elde ettiği diğer ücretler gibi vergiye tabidir. Gelir vergisi oranı dilimlere göre değişiklik gösterir. Örneğin, vergi dilimi %20 olsun. Gelir Vergisi=10,000 TL×0,20=2,000 TL
- Damga Vergisi: İhbar tazminatından damga vergisi kesilir. Damga vergisi oranı binde 7,59’dur. Damga Vergisi=10,000 TL×10007,59=75,90 TL
- SGK Primleri: İhbar tazminatından SGK primi kesilmez. İhbar tazminatı, kıdem tazminatında olduğu gibi, SGK primine tabi değildir.
Yukarıdaki örneğe göre net ihbar tazminatı = 10,000 TL−2,000 TL−75,90 TL=7,924,10 TL
İhbar tazminatı hesaplaması ve kesintileri, 4857 sayılı İş Kanunu’na göre belirlenir. Güncel yasal düzenlemeler ve vergi oranları dikkate alınmalıdır. İşveren, ihbar süresine uymadan işçiyi işten çıkarırsa, ihbar tazminatını doğru bir şekilde hesaplayıp ödemekle yükümlüdür. Aksi takdirde, işçi yasal yollara başvurarak hakkını arayabilir. Gelir vergisi oranları, işçinin yıllık toplam kazancına göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, vergi dilimleri ve oranları dikkate alınarak kesinti yapılmalıdır.
İhbar tazminatından yapılan kesintiler, gelir vergisi ve damga vergisi ile sınırlıdır. Bu kesintiler yapıldıktan sonra işçiye net ihbar tazminatı ödenir. İşverenin, ihbar tazminatını doğru bir şekilde hesaplaması ve yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi önemlidir.
6. KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI HESAPLAMASINDA EN FAZLA SORULANLAR
Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplamaları işçi ve işverenler arasında sıkça merak edilen ve sorulan konular arasındadır. Bu konularla ilgili en çok sorulan sorular ve yanıtları şu şekildedir:
6.1. Kıdem ve İhbar Tazminatı Nedir ve Kimler Hak Kazanır?
Kıdem tazminatı, en az bir yıl çalışmış işçilerin belirli koşullar altında işten ayrılması durumunda hak kazandığı tazminattır. İşçinin kendi isteği dışında işten çıkarılması, askere gitmesi, emekli olması gibi durumlarda kıdem tazminatına hak kazanılır.
İhbar tazminatı, iş akdini feshetmek isteyen tarafın, diğer tarafa önceden bildirimde bulunması gereken süreye uymaması durumunda ödenen tazminattır. Hem işçi hem de işveren bu tazminatı talep edebilir.
6.2. İşçi İstifa Ederse Kıdem ve İhbar Tazminatı alır mı?
İşçi istifa ettiğinde kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanıp kazanamayacağı, işçinin istifa gerekçesine ve iş kanunundaki belirli şartlara bağlıdır. İş Kanunu’na göre, belirli durumlar dışında işçi kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alamaz. Ancak, bazı özel durumlarda işçi istifa ettiğinde bu tazminatlara hak kazanabilir. İşçi, yukarıda belirtilen özel durumlar dışında kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alamaz. Ancak, emeklilik, askerlik, evlilik, sağlık sebepleri veya işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışları gibi nedenlerle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatına hak kazanabilir.
- İşçi emeklilik veya malullük nedeniyle işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanır.
- Erkek işçiler, muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatına hak kazanır.
- Kadın işçiler, evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde kendi isteğiyle işten ayrılırlarsa kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçi, sağlık sebepleri nedeniyle işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanabilir. Bu durumda sağlık raporuyla durumu belgelemek gerekir.
- İşçi, işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışları nedeniyle işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanabilir.
- İşçi, İş Kanunu’nun 24. maddesinde belirtilen haklı nedenlerle iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır.
İhbar tazminatı: İşçinin işten ayrılacağını belirli bir süre önceden bildirmemesi durumunda, işverene ödenmesi gereken tazminattır. İşçi, işten ayrılacağını önceden işverene bildirmezse, işveren ihbar tazminatı talep edebilir. Aynı şekilde, işveren de işçiye gerekli ihbar süresini vermeden iş akdini feshederse, işçiye ihbar tazminatı ödemek zorundadır. İşçi kendi isteğiyle işten ayrıldığında, işverene ihbar süresine uymadan ayrılması durumunda ihbar tazminatı ödemesi gerekebilir. İşverenin ihbar süresine uymaması durumunda ise işçi ihbar tazminatı talep edebilir.
6.3. Kıdem ve İhbar Tazminatları Nasıl Hesaplanır?
Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama bazı hususlara dikkat edilerek yapılır. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için son brüt maaşının 30 günlük tutarı kadar hesaplanır. Bir yıldan az süreler için orantılı olarak hesaplama yapılır.
Kıdem Tazminatı=Çalışma süresi (yıl)×Son Brüt Ücret
İhbar tazminatı, ihbar süresine karşılık gelen ücretin toplamıdır. İhbar süresi, işçinin kıdemine göre belirlenir
İhbar Tazminatı=İhbar Süresi (hafta)×Günlük Brüt Ücret×Haftalık Çalışma Gün Sayısı
6.4. Kıdem Tazminatında Tavan Ücret Nedir
Kıdem tazminatında bir tavan ücret vardır ve bu tavan her yıl güncellenir. İşçinin brüt maaşı bu tavanı aşarsa, aşan kısım kıdem tazminatına dahil edilmez. 2024 yılı için tavan ücret belirlenmiş olup, işçinin brüt maaşı tavanı aşsa bile kıdem tazminatı tavan üzerinden hesaplanır.
Kıdem tazminatı tavanı, her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir ve duyurulur.
6.5. Kıdem ve İhbar Tazminatından Hangi Kesintiler Yapılır?
Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilir. Gelir vergisi ve SGK primi kesilmez.
İhbar tazminatından gelir vergisi ve damga vergisi kesilir. SGK primi kesilmez.
6.6. Kıdem ve İhbar Tazminatları Aynı Anda Alınabilir mi?
Evet, işçinin işten çıkarılması durumunda hem kıdem hem de ihbar tazminatına hak kazanabilir. Ancak, ihbar süresine uyulmuşsa ihbar tazminatı ödenmez.
6.7. Kıdem ve İhbar Tazminatları Ne Zaman Ödenir?
Kıdem ve ihbar tazminatları, iş akdinin sona erdiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde ödenmelidir.
6.8. Kıdem ve İhbar Tazminatlarına İtiraz Edilebilir mi?
Bu tazminatları hesaplama yani kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama bazı hususlara dikkat edilerek yapılır. İşçi veya işveren, tazminat miktarına veya ödenmemesine itiraz edebilir ve yasal yollara başvurabilir. İş Mahkemeleri bu tür ihtilafları çözmekle görevlidir.
